Addysg Cymru

Yn yr adran gyntaf mae crynodeb yr arweinwyr. Yn yr ail adran isod gallwch ddarllen safbwyntiau amrywiaeth o staff a disgyblion, sy’n siarad yn blwmp ac yn blaen am y dull gweithredu, rhai pryderon, ffyrdd o symud pethau ymlaen, a’u gobaith ar gyfer y dyfodol.

Safbwynt yr arweinwyr

Martin Franklin – Pennaeth

Mae Treforys yn gwasanaethu rhan ogledd-ddwyreiniol Abertawe ac mae’n ysgol wirioneddol gyfun. Mae gennym blant sy’n dod o ardaloedd eithaf difreintiedig, ac mae plant o bob math o allu yma hefyd.

Ar ddiwedd 2020 roeddem yn llwyr werthfawrogi nad oeddem wedi gwneud digon o gynnydd yn ein taith ar gyfer y Cwricwlwm i Gymru. Penderfynwyd bryd hynny i benodi hyrwyddwyr Cwricwlwm i Gymru a fyddai’n helpu i roi ein dull gweithredu ar lwybr carlam.

Rydym wedi rhoi cyfnodau defnyddiol iawn iddynt weithio gydag arweinwyr adran, nid yn unig am ychydig o oriau, ond drwy dynnu staff oddi ar yr amserlen am ddiwrnod ar adegau i weithio ar themâu’r Cwricwlwm i Gymru gyda thri aelod o staff hefyd. Ac mae hynny’n sicr wedi cyflymu ein dull.

Rydym wedi cadw ein strwythur adrannol, felly mae gennym benaethiaid hanes, daearyddiaeth, gwyddoniaeth, technoleg, ac ati o hyd, ond maent yn gweithio o dan y Meysydd Dysgu a Phrofiad gyda’i gilydd ac rydym wedi canfod bod hwn yn ddull llawer mwy effeithiol i ni oherwydd yn fy meddwl i mae gen i dri o bobl yn y Dyniaethau erbyn hyn, er enghraifft, yn cydweithio ar y Cwricwlwm i Gymru.

Dr Sam Williams – Pennaeth Cynorthwyol

Felly penderfynais ar y syniad o fodel Rheoli Newid Kotter, sef wyth cam gwahanol o sicrhau newid. Gan ddechrau gyda chreu ymdeimlad o frys, ffurfio’r math o dîm a fydd yn gyrru’r newid, creu’r weledigaeth honno, cyfleu’r weledigaeth, ac yna symud ymlaen i rymuso’r gweithredu.

Nawr mae fframwaith newydd wedi’i ddatblygu i helpu ysgolion a lleoliadau cyfrwng Saesneg feithrin gwir bwrpas ar gyfer dysgu ac addysgu dilys ar gyfer y Gymraeg yn eu cwricwlwm.

Mae ymarferwyr a rhanddeiliaid wedi datblygu’r fframwaith sy’n gallu helpu ysgolion i drefnu, cynllunio ac adolygu dysgu ac addysgu Cymraeg yn eu cwricwlwm. Mae’n nodi profiadau, gwybodaeth, sgiliau ac ymagweddau ar gyfer pob un o’r datganiadau o’r hyn sy’n bwysig ar gyfer Maes Ieithoedd, Llythrennedd a Chyfathrebu ac mae ar gael o fewn canllawiau’r Maes hwn.

Nid yw’r fframwaith yn nodi adnoddau addysgu penodol, felly mae rhestr chwarae Hwb  hefyd wedi’i datblygu gan ymarferwyr i roi blas ar adnoddau sydd ar gael. Mae gwybodaeth am le i fynd am fwy o gymorth hefyd ar gael. Fodd bynnag mae’n bwysig nodi bod adnoddau a chanllawiau ond yn gwneud y gwahaniaeth mwyaf pan fyddan nhw’n cael eu defnyddio i ysgogi sgyrsiau a newidiadau i ddysgu ac addysgu Cymraeg er lles ein holl blant a phobl ifanc.

Mae gan ein dysgwyr gymaint i elwa o ddealltwriaeth ddyfnach o’u hiaith genedlaethol a diwylliannau Cymru.

Hoffem ddiolch i’r ymarferwyr canlynol am eu cyfraniadau i ddatblygu’r fframwaith Cymraeg:

Rachel Antoniazzi

Debbie Bond

Natasha Davies-Puddy

Alyson McKay

Bethan Moore

Yvonne Roberts-Ablett

Anna Vivian Jones

Mae’r adroddiad o’r ymgynghoriad yn gynharach yn y flwyddyn ar y fframwaith drafft ar gyfer addysg cyfrwng Saesneg ar gael yma.

Ac mae ffilm astudiaeth achos o Ysgol Pen y Dre hefyd ar gael, a ymddangosodd ar y blog yma yn gynharach yn y flwyddyn.

Mae ffilmiau newydd yn cael eu hychwanegu’n rheolaidd i’r safle adnoddau ar Hwb. Mae ychwanegiadau diweddar yn archwilio Asesu a Chynnydd, a datblygu Sicrhau Ansawdd yn Ysgol y Strade. Mae’r ffilmiau i’w gweld isod.

Datblygwyd adnodd pontio hefyd gan glwstwr Fitzalan. Yn seiliedig ar ymchwil, mae’n dangos sut y gellir defnyddio 5 pontydd ‘pontio’ i wneud trefniadau pontio ar draws y continwwm 3-16 yn gydlynol a chynhwysfawr.

Bydd adnoddau yn parhau i gael eu hychwanegu ar safle adnoddau Hwb yn ystod y flwyddyn ysgol, trwy gyfrwng Saesneg a Chymraeg, ond nid bob amser yn gydamserol. Bydd y cynnwys yn gytbwys erbyn diwedd y flwyddyn. Mae hi bob amser yn werth gwirio’r tudalennau adnoddau yn y ddwy iaith i weld beth sydd ar gael yn llawn.

Datblygu dulliau asesu yn Ysgol y Strade:

Wrth siarad ag ymarferwyr, rwy’n aml yn cael gwybod am y dysgu proffesiynol ardderchog (PL) sydd ar gael, ond rwyf hefyd yn cael gwybod am yr anawsterau sydd gan rai wrth ddod o hyd i’r math ‘cywir’ o PL ar eu cyfer. Rwyf wedi gwrando, ac wedi gweithredu, ar y pryderon hynny.

Rwy’n falch iawn heddiw o gyhoeddi’r Hawl Genedlaethol ar gyfer Dysgu Proffesiynol.

Mae hyn yn dod â phecyn o ddysgu proffesiynol at ei gilydd ar gyfer pob ymarferydd, fel y  gall pawb, ymhobman, elwa ohoni.

Nid yn unig y bydd yr Hawl  yn ei gwneud hi’n haws i ymarferwyr gael mynediad at raglenni a phrofiadau, ond yn bwysig iawn, mae’n gosod disgwyliadau clir ynglŷn â’r hyn y mae’n rhaid i bob gweithiwr addysg proffesiynol yng Nghymru  fod â’r hawl iddo. Os  nad yw’r hawl hwnnw ar gael mewn ardal benodol ar hyn o bryd, byddwn yn gweithio’n gyflym gyda phartneriaid i wella’r cynnig.  Bydd yn ddogfen ‘fyw’ – wedi’i mireinio a’i gwella wrth i ni barhau i wneud cynnydd.

Rwy’n glir bod yn rhaid i’n cynnig cenedlaethol fod yn gyson ac o’r  ansawdd uchaf posib.  Byddaf felly yn cyflwyno proses ddilysu newydd cyn bo hir er mwyn sicrhau bod yr ansawdd yr holl ddysgu proffesiynol cenedlaethol yn cael ei sicrhau a’i gydnabod.

Cafodd gwefan draws ranbarthol newydd ei lansio yr wythnos hon hefyd.   (link) Mae creu’r wefan hon yn arwyddocaol – mae’n dangos ein bod yn chwalu’r rhwystrau i weithio cydweithredol.  Bydd y safle’n parhau i ddatblygu, gan gynnig mynediad i bawb at gyfleoedd pellach ac adnoddau dysgu proffesiynol.

Mae’r broses ddilysu  newydd a’r wefan draws ranbarthol newydd yn gamau pwysig tuag at gynnig cyson, wedi’i dilysu, sy’n uchel ei barch ac sydd ar gael i bawb.

Mae gan systemau addysg sy’n perfformio orau yn y byd ymarferwyr disglair  sy’n ymroddedig i ddysgu parhaus. Mae’r Hawl ry’ i’n ei gyhoeddi heddiw yn gam pellach yn ein hymdrechion i gefnogi ein hymarferwyr i fod yn ddysgwyr proffesiynol gydol oes sy’n gwella eu harfer eu hunain er mwyn cymell ac ysbrydoli dysgwyr ledled Cymru.

Yn olaf, mae’n bwysig i mi fy mod i’n clywed yn uniongyrchol gan gymaint ohonoch chi â phosib.   Bob mis rwy’n cynnal bwrdd crwn gyda phenaethiaid ac arweinwyr yn y sector addysg.  Os nad ydych wedi cymryd rhan, hoffwn glywed gennych yn fawr. E-bost dysg@gov.wales

Rydym ni yn Social Finance wedi ein comisiynu gan Lywodraeth Cymru i gynnal ymchwil i anghenion y system ysgolion yng Nghymru o ran data a gwybodaeth a’u defnydd. Rydym wedi bod yn siarad â rhanddeiliaid ar draws y system ysgolion, i ddeall sut mae’r anghenion hyn yn wahanol ar draws grwpiau rhanddeiliaid, ar gyfer  tri phrif bwrpas sef chynllunio hunanwerthuso a gwella, atebolrwydd a thryloywder. Ein bwriad yw darparu’r dystiolaeth sydd ei hangen i helpu i adeiladu system gytbwys, lle mae data a gwybodaeth o ansawdd ar gael ac yn cael eu defnyddio’n effeithiol – mewn ffordd sy’n gweithio i ysgolion ac i randdeiliaid ehangach o fewn eu cyd-destunau unigryw.

Wrth i’r flwyddyn academaidd newydd ddechrau, mae’r prosiect Camau i’r Dyfodol yn mynd i mewn i gam 2 y broses ymchwilio a chasglu tystiolaeth. Yr allwedd i’r cam newydd o weithgaredd yw ffurfio grŵp cyd-greu, yn cynnwys ysgolion ledled Cymru a phartneriaid y sector addysg ehangach, gyda chefnogaeth ymchwilwyr o Brifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant a Phrifysgol Glasgow.

Mae diwedd y flwyddyn addysgol mewn prifysgol yn debyg iawn i ddiwedd tymor yr haf mewn ysgol: adeg o ffarwelio ac o deimlo balchder. Boed mewn meithrinfa neu addysg uwch, mae cael edrych yn ôl dros ddatblygiad eich dysgwyr yn ystod y flwyddyn a aeth heibio yn un o bleserau addysgu. Eleni, fel addysgwr addysg gychwynnol athrawon, mae fy myfyrdodau ddiwedd tymor yr haf wedi arwain at ymdeimlad o ryfeddod. Heb os, mae addysg yng Nghymru wedi datblygu llawer ers i mi hyfforddi i fod yn athrawes, ac mae’n gyfnod hynod gyffrous i’r garfan newydd hon o athrawon ymuno â’r proffesiwn.

Yn ôl fframwaith Cwricwlwm i Gymru, mae’r egwyddorion cynnydd yn amlinellu’r gofynion gorfodol ar gyfer cynnydd i ddysgwyr. Maent yn disgrifio’r hyn y mae’n ei olygu i ddysgwyr wneud cynnydd, a’r galluoedd a’r ymddygiadau y mae’n rhaid i ymarferwyr geisio eu cefnogi, waeth beth fo’r cam datblygu i’r dysgwyr.

Wrth i ysgolion archwilio’r ffyrdd y mae’r egwyddorion cynnydd yn berthnasol i’w dysgwyr ar draws y continwwm 3-16, gallent ddefnyddio’r egwyddorion hyn i’w helpu i gynllunio’r cwricwlwm, eu trefniadau asesu, ynghyd â’u helpu i ddatblygu dealltwriaeth gyffredin o gynnydd.

Gwelwyd un enghraifft o hyn yn ystod eu gwersi Gydol Oes (gwersi newydd i ddysgwyr bl.7 yr ysgol fel rhan o ddarpariaeth y MDaPh Iechyd a Lles.) Prif ddiben y gwersi dan sylw yw i ddatblygu sgiliau bywyd y dysgwyr, gan gynnwys eu sgiliau rhyngbersonol a chymdeithasol. Dechreuodd arweinwyr perthnasol yr ysgol ar y gwaith drwy drafod y sgiliau hanfodol a allai gefnogi’r garfan hon o ddysgwyr yn gynnar yn eu haddysg uwchradd; rhoddwyd cyfle i’r dysgwyr gynnig eu barn hefyd ynghylch pa sgiliau yr oeddent yn teimlo bod angen eu datblygu. O ganlyniad, dechreuodd y ddarpariaeth ar gyfer gwersi Gydol Oes trwy ganolbwyntio ar ddatblygu sgiliau cyfathrebu y dysgwyr, ar lafar yn bennaf, er mwyn gwella eu hyder wrth siarad o flaen cynulleidfa.

Yn hwyrach yn y flwyddyn, wrth i’r ysgol fynd ati i gynnal eu gweithgareddau gwerthuso a gwella, daeth i’r amlwg bod y dysgwyr nid yn unig yn cael eu cefnogi i ddatblygu eu hyder, ond eu bod hefyd yn gwneud cysylltiadau naturiol rhwng eu profiadau dysgu o fewn eu gwersi Gydol Oes ac ar draws eu gwersi Cymraeg a Saesneg (lle gofynnwyd iddynt baratoi cyflwyniadau a chyflawni tasgau rhyngweithio fesul grŵp). Yn ystod trafodaethau gyda’r dysgwyr, mynegodd y dysgwyr sut yr oeddent yn teimlo bod eu hyder yn datblygu, a bod hyn wedi caniatáu iddynt wneud cynnydd yn eu gwersi iaith. Amlygodd y sylwadau yma eu bod yn datblygu eu heffeithiolrwydd cynyddol fel dysgwyr. Yn ogystal, nododd athrawon o fewn y MDaPh Ieithoedd, Llythrennedd a Chyfathrebu eu bod nhw wedi gallu canolbwyntio ar fireinio sgiliau iaith y dysgwyr gan eu bod bellach yn llawer mwy parod i gyflawni’r tasgau dan sylw.