Addysg Cymru

Darllenwch y dudalen hon yn Saesneg

Mae’r Gymraeg yn eiddo i ni i gyd. Mae’n un o drysorau Cymru, rhan o’r hyn sy’n ein diffinio fel pobl a fel cenedl. Mae’n rhan annatod o’r Cwricwlwm i Gymru newydd.

Gyda’r Gymraeg yn bwnc mandadol, yr uchelgais yw bod pawb yn mwynhau defnyddio’r Gymraeg, yn gwneud cynnydd parhaus wrth ddysgu’r Gymraeg ac yn magu’r hyder i ddefnyddio’r Gymraeg tu hwnt i’r dosbarth. Bydd gan bob dysgwr, waeth beth yw ei fan geni nac iaith ei gartref, berthynas â’r Gymraeg

Nawr mae fframwaith newydd wedi’i ddatblygu i helpu ysgolion a lleoliadau cyfrwng Saesneg feithrin gwir bwrpas ar gyfer dysgu ac addysgu dilys ar gyfer y Gymraeg yn eu cwricwlwm.

Mae ymarferwyr a rhanddeiliaid wedi datblygu’r fframwaith sy’n gallu helpu ysgolion i drefnu, cynllunio ac adolygu dysgu ac addysgu Cymraeg yn eu cwricwlwm. Mae’n nodi profiadau, gwybodaeth, sgiliau ac ymagweddau ar gyfer pob un o’r datganiadau o’r hyn sy’n bwysig ar gyfer Maes Ieithoedd, Llythrennedd a Chyfathrebu ac mae ar gael o fewn canllawiau’r Maes hwn.

Nid yw’r fframwaith yn nodi adnoddau addysgu penodol, felly mae rhestr chwarae Hwb  hefyd wedi’i datblygu gan ymarferwyr i roi blas ar adnoddau sydd ar gael. Mae gwybodaeth am le i fynd am fwy o gymorth hefyd ar gael. Fodd bynnag mae’n bwysig nodi bod adnoddau a chanllawiau ond yn gwneud y gwahaniaeth mwyaf pan fyddan nhw’n cael eu defnyddio i ysgogi sgyrsiau a newidiadau i ddysgu ac addysgu Cymraeg er lles ein holl blant a phobl ifanc.

Rachel Antoniazzi

Debbie Bond

Natasha Davies-Puddy

Alyson McKay

Bethan Moore

Yvonne Roberts-Ablett

Anna Vivian Jones

Gweler neges debyg yn Saesneg

Mae ffilmiau newydd yn cael eu hychwanegu’n rheolaidd i’r safle adnoddau ar Hwb. Mae ychwanegiadau diweddar yn archwilio Asesu a Chynnydd, a datblygu Sicrhau Ansawdd yn Ysgol y Strade. Mae’r ffilmiau i’w gweld isod.

Datblygwyd adnodd pontio hefyd gan glwstwr Fitzalan. Yn seiliedig ar ymchwil, mae’n dangos sut y gellir defnyddio 5 pontydd ‘pontio’ i wneud trefniadau pontio ar draws y continwwm 3-16 yn gydlynol a chynhwysfawr.

Datblygu prosesau sicrhau ansawdd yn Ysgol y Strade:

Darllenwch y dudalen hon yn Saesneg

Does  na ddim amheuaeth o gwbl gyda fi fod ansawdd system addysg yn dibynnu ar ansawdd ei weithlu. Ac o’r herwydd, rwy’n hynod o falch o’r weithlu ymroddedig sydd gyda ni yng Nghymru.

Wrth siarad ag ymarferwyr, rwy’n aml yn cael gwybod am y dysgu proffesiynol ardderchog (PL) sydd ar gael, ond rwyf hefyd yn cael gwybod am yr anawsterau sydd gan rai wrth ddod o hyd i’r math ‘cywir’ o PL ar eu cyfer. Rwyf wedi gwrando, ac wedi gweithredu, ar y pryderon hynny.

Cafodd gwefan draws ranbarthol newydd ei lansio yr wythnos hon hefyd.   (link) Mae creu’r wefan hon yn arwyddocaol – mae’n dangos ein bod yn chwalu’r rhwystrau i weithio cydweithredol.  Bydd y safle’n parhau i ddatblygu, gan gynnig mynediad i bawb at gyfleoedd pellach ac adnoddau dysgu proffesiynol.

Darllenwch y dudalen hon yn Saesneg

Rydym ni yn Social Finance wedi ein comisiynu gan Lywodraeth Cymru i gynnal ymchwil i anghenion y system ysgolion yng Nghymru o ran data a gwybodaeth a’u defnydd. Rydym wedi bod yn siarad â rhanddeiliaid ar draws y system ysgolion, i ddeall sut mae’r anghenion hyn yn wahanol ar draws grwpiau rhanddeiliaid, ar gyfer  tri phrif bwrpas sef chynllunio hunanwerthuso a gwella, atebolrwydd a thryloywder. Ein bwriad yw darparu’r dystiolaeth sydd ei hangen i helpu i adeiladu system gytbwys, lle mae data a gwybodaeth o ansawdd ar gael ac yn cael eu defnyddio’n effeithiol – mewn ffordd sy’n gweithio i ysgolion ac i randdeiliaid ehangach o fewn eu cyd-destunau unigryw.

Bydd y prosiect yn cefnogi’r gwaith o weithredu fframwaith newydd Llywodraeth Cymru ar gyfer Gwerthuso, Gwella ac Atebolrwydd, fel y nodir yn y canllawiau Gwella Ysgolion.

Hyd yn hyn rydym wedi ymgysylltu â nifer eang o randdeiliaid gan gynnwys; penaethiaid, dysgwyr, rhieni, Awdurdodau Lleol, Awdurdodau’r Esgobaeth, Gyrfa Cymru, , timau polisi Llywodraeth Cymru, Consortia Rhanbarthol, Estyn, a Cymwysterau Cymru, ymhlith eraill.

Rydym bellach yng nghamau olaf yr ymchwil hon ac wedi datblygu set o argymhellion drafft i’w profi gyda rhanddeiliaid allweddol gan gynnwys, yn bwysig, ysgolion.

Felly, hoffem wahodd eich ysgol i rannu eich barn ynghylch ein hargymhellion drafft drwy Weminar fyw.

Rydym yn gwahodd y rhai sy’n gweithio mewn ysgolion a darpariaeth amgen yng Nghymru i un o’n sesiynau ‘Gweminar Ecosystem Data’ byw i roi eu hadborth. Mae’r gwahoddiad yn agored i benaethiaid, i rai eraill sydd mewn rolau strategol ac arweinyddiaeth gan gynnwys llywodraethwyr, ac i staff addysgu ym mhob lleoliad a gynhelir yng Nghymru.

Ym mis Medi byddwn yn cynnal dwy weminar rithwir awr o hyd, lle byddwn yn cyflwyno ein hargymhellion. Bydd y rhain yn cael eu cynnal fel a ganlyn:

• Sesiwn 1: 28/09/22 rhwng 17:00 ac 18:00
• Sesiwn 2: 30/09/22 rhwng 10:00 a 11:00

Yn ystod y sesiwn, ar gyfer pob argymhelliad byddwn yn amlinellu:

• Pwrpas y newid, gan gynnwys cyflwyno unrhyw ddata neu fath o wybodaeth newydd
• Unrhyw newidiadau y gallai hyn eu cael ar sut rydych chi’n casglu, dadansoddi a chyfathrebu data ar lefel leol ar hyn o bryd

Ar ôl pob argymhelliad, byddwn yn cael saib i gasglu adborth drwy arolwg barn byw. Byddwn hefyd yn gofyn i chi gwblhau arolwg yn dilyn y sesiwn gweminar i gasglu unrhyw sylwadau pellach.

Y dyddiad olaf ar gyfer cwblhau’r arolwg dilynol fydd 19:00, 30/09/22.

Ar ôl i ni gwblhau ein hargymhellion, bydd adroddiad terfynol yn cael ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru a’i gyhoeddi ar dudalennau we ymchwil Llywodraeth Cymru. Byddant yn ystyried ein hargymhellion a hefyd, maes o law, yn nodi ar gyfer rhanddeiliaid sut y byddant yn ymateb i’n casgliadau.

Os hoffech ymuno â’r weminar yna ewch i’r dudalen Digwyddiadau ar Hwb a mewngofnodwch i gofrestru. Dim ond y rhai sydd wedi cofrestru bydd yn gallu mynychu’r digwyddiad. Noder y bydd y sesiynau hyn yn rhedeg yn ddwyieithog.

Gyda diolch am sylw a gafwyda, allwn ni bwysleisio bod angen i ddefnyddwyr fewngofnodi i Hwb er mwyn ‘gweld’ y digwyddiadau hyn yn rhestru’r digwyddiad a chofrestru!

Darllenwch y dudalen hon yn Saesneg

Wrth i’r flwyddyn academaidd newydd ddechrau, mae’r prosiect Camau i’r Dyfodol yn mynd i mewn i gam 2 y broses ymchwilio a chasglu tystiolaeth. Yr allwedd i’r cam newydd o weithgaredd yw ffurfio grŵp cyd-greu, yn cynnwys ysgolion ledled Cymru a phartneriaid y sector addysg ehangach, gyda chefnogaeth ymchwilwyr o Brifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant a Phrifysgol Glasgow.

Darllenwch y dudalen hon yn Saesneg

Mae diwedd y flwyddyn addysgol mewn prifysgol yn debyg iawn i ddiwedd tymor yr haf mewn ysgol: adeg o ffarwelio ac o deimlo balchder. Boed mewn meithrinfa neu addysg uwch, mae cael edrych yn ôl dros ddatblygiad eich dysgwyr yn ystod y flwyddyn a aeth heibio yn un o bleserau addysgu. Eleni, fel addysgwr addysg gychwynnol athrawon, mae fy myfyrdodau ddiwedd tymor yr haf wedi arwain at ymdeimlad o ryfeddod. Heb os, mae addysg yng Nghymru wedi datblygu llawer ers i mi hyfforddi i fod yn athrawes, ac mae’n gyfnod hynod gyffrous i’r garfan newydd hon o athrawon ymuno â’r proffesiwn.

Ledled Cymru, mae ein darpar athrawon wedi cwblhau eu cwrs TAR neu BA Addysg gyda SAC ar adeg neilltuol.  Ers nifer o flynyddoedd bellach, bu Cwricwlwm i Gymru ar waith mewn gwahanol gamau, ond o’r mis yma bydd y cwricwlwm newydd yn ‘swyddogol’ ar yr union adeg y daw’r myfyrwyr hyn yn athrawon ‘swyddogol’, fel petai.

I’r darpar athrawon hyn, mae ymdeimlad fod Cwricwlwm i Gymru yn rhywbeth cyfarwydd. Wedi’r cyfan, seliwyd eu haddysg athrawon ar bileri’r cwricwlwm fel ‘y Pedwar Diben’, ‘Datganiadau o’r hyn sy’n bwysig’ a ‘Disgrifiadau dysgu’. I bob pwrpas, mae Cwricwlwm i Gymru yn rhan o bopeth maent yn ei wneud a’i feddwl ac, yn ddiau, gall addysg yng Nghymru elwa o’u safbwyntiau. 

Fel tiwtor prifysgol fu’n cefnogi’r garfan ddiweddaraf hon o ddarpar athrawon, roedd yn hynod ddiddorol eu clywed yn trafod sut mae ysgolion yn mynd ati i weithredu Cwricwlwm i Gymru. Yn naturiol, mae gwahanol ysgolion mewn gwahanol fannau ar hyd y daith o ymgorffori Cwricwlwm i Gymru o fewn eu cynllunio a’u haddysgu. Mae ysgolion hefyd yn cymryd gwahanol lwybrau ar hyd y daith honno. Canlyniad hyn yw trafodaethau cyfoethog yn y seminarau prifysgol, gyda’r myfyrwyr yn rhannu profiadau a syniadau ac, wrth ddilyn llwybrau TAR y Brifysgol Agored, ceir cipolwg o arferion addysg o bob cwr o Gymru.

Darllenwch y dudalen hon yn Saesneg

Mae Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg yn rhan o Faes Dysgu a Phrofiad y Dyniaethau ac yn orfodol i bob disgybl 3-16 oed. Mae’r elfen hon wedi’i datblygu i adlewyrchu dyheadau a phedwar diben y Cwricwlwm i Gymru.

Dyma’r pwyntiau pwysicaf ynghylch cynllunio ar gyfer Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg ac addysgu’r elfen hon:

• Wrth gynllunio ar gyfer y ffordd newydd hon o ymdrin â Chrefydd, Gwerthoedd a Moeseg dylid dilyn gofynion dylunio cwricwlwm Fframwaith y Cwricwlwm i Gymru ar Hwb
• Wrth ddylunio eu cwricwlwm, rhaid i ysgolion ystyried y maes llafur y cytunwyd arno yn lleol ar gyfer Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg
• Rhaid i’r elfen hon fod yn blwraliaethol, gan adlewyrchu’r ffaith bod traddodiadau crefyddol yng Nghymru yn bennaf yn rhai Cristnogol ond gan ystyried dysgeidiaeth ac arferion y prif grefyddau eraill a gynrychiolir yng Nghymru
• Rhaid hefyd adlewyrchu’r ffaith bod nifer o argyhoeddiadau athronyddol anghrefyddol hefyd yn cael eu dal yng Nghymru
• Rhaid i’r gwersi gael eu darparu mewn ffordd wrthrychol a beirniadol. Pan fyddant yn rhoi gwersi Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg, rhaid i’r athrawon ddefnyddio dull diduedd nad yw’n annog plant na’i gwneud yn ofynnol iddynt fod yn grefyddol neu’n anghrefyddol nac i dderbyn safbwynt penodol
• Ni all rhieni a gofalwyr ofyn am gael tynnu eu plant o’r gwersi Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg

Darllenwch y dudalen hon yn Saesneg

Efallai nad Merthyr Tudful yw’r lle cyntaf i chi feddwl amdano os ydych chi’n am  ddod o hyd i angerdd dros y Gymraeg a’r mewnwelediadau diwylliannol sy’n deillio ohono.

Ond mae hynny’n newid diolch i’r tîm angerddol yn Ysgol Uwchradd Pen y Dre, sy’n ymateb i ofynion Cymraeg y Cwricwlwm i Gymru mewn ffordd gyfannol, gadarnhaol.

Mwynhewch eu hastudiaeth achos fer:

Ôl-sgript: Llongyfarchiadau i Mark Morgan a enillodd wobr ‘Athro’r Flwyddyn mewn Ysgol Uwchradd’ yn #GwobrauAddysguCymru2022 Llywodraeth Cymru ar ddydd Sul 10fed Gorffennaf! Gweler y seremoni lawn yma: https://www.facebook.com/educationwales/videos/professional-teachingawardscymru2022/571567811016683/

Darllenwch y dudalen hon yn Saesneg

Yn ôl fframwaith Cwricwlwm i Gymru, mae’r egwyddorion cynnydd yn amlinellu’r gofynion gorfodol ar gyfer cynnydd i ddysgwyr. Maent yn disgrifio’r hyn y mae’n ei olygu i ddysgwyr wneud cynnydd, a’r galluoedd a’r ymddygiadau y mae’n rhaid i ymarferwyr geisio eu cefnogi, waeth beth fo’r cam datblygu i’r dysgwyr.

Wrth i ysgolion archwilio’r ffyrdd y mae’r egwyddorion cynnydd yn berthnasol i’w dysgwyr ar draws y continwwm 3-16, gallent ddefnyddio’r egwyddorion hyn i’w helpu i gynllunio’r cwricwlwm, eu trefniadau asesu, ynghyd â’u helpu i ddatblygu dealltwriaeth gyffredin o gynnydd.

Mae arweinwyr ac ymarferwyr Ysgol y Strade wedi bod yn archwilio sut mae’r egwyddorion cynnydd yn berthnasol i’w dysgwyr nhw. Wrth edrych ar gynnydd dysgwyr drwy gyfrwng yr egwyddorion cynnydd, heriwyd eu syniadau o safbwynt cynllunio’r cwricwlwm a’u trefniadau asesu. Mae’r egwyddorion hyn wedi cynnig iaith gyffredin a chyson iddynt wrth drafod cynnydd ar draws y cwricwlwm.

Gwelwyd un enghraifft o hyn yn ystod eu gwersi Gydol Oes (gwersi newydd i ddysgwyr bl.7 yr ysgol fel rhan o ddarpariaeth y MDaPh Iechyd a Lles.) Prif ddiben y gwersi dan sylw yw i ddatblygu sgiliau bywyd y dysgwyr, gan gynnwys eu sgiliau rhyngbersonol a chymdeithasol. Dechreuodd arweinwyr perthnasol yr ysgol ar y gwaith drwy drafod y sgiliau hanfodol a allai gefnogi’r garfan hon o ddysgwyr yn gynnar yn eu haddysg uwchradd; rhoddwyd cyfle i’r dysgwyr gynnig eu barn hefyd ynghylch pa sgiliau yr oeddent yn teimlo bod angen eu datblygu. O ganlyniad, dechreuodd y ddarpariaeth ar gyfer gwersi Gydol Oes trwy ganolbwyntio ar ddatblygu sgiliau cyfathrebu y dysgwyr, ar lafar yn bennaf, er mwyn gwella eu hyder wrth siarad o flaen cynulleidfa.

Yn hwyrach yn y flwyddyn, wrth i’r ysgol fynd ati i gynnal eu gweithgareddau gwerthuso a gwella, daeth i’r amlwg bod y dysgwyr nid yn unig yn cael eu cefnogi i ddatblygu eu hyder, ond eu bod hefyd yn gwneud cysylltiadau naturiol rhwng eu profiadau dysgu o fewn eu gwersi Gydol Oes ac ar draws eu gwersi Cymraeg a Saesneg (lle gofynnwyd iddynt baratoi cyflwyniadau a chyflawni tasgau rhyngweithio fesul grŵp). Yn ystod trafodaethau gyda’r dysgwyr, mynegodd y dysgwyr sut yr oeddent yn teimlo bod eu hyder yn datblygu, a bod hyn wedi caniatáu iddynt wneud cynnydd yn eu gwersi iaith. Amlygodd y sylwadau yma eu bod yn datblygu eu heffeithiolrwydd cynyddol fel dysgwyr. Yn ogystal, nododd athrawon o fewn y MDaPh Ieithoedd, Llythrennedd a Chyfathrebu eu bod nhw wedi gallu canolbwyntio ar fireinio sgiliau iaith y dysgwyr gan eu bod bellach yn llawer mwy parod i gyflawni’r tasgau dan sylw.

Mae’r ysgol yn teimlo bod hyn wedi rhoi cyfle iddynt ystyried cyfleoedd eraill i gefnogi cynnydd dysgwyr mewn amrywiaeth o ffyrdd newydd ar draws eu cwricwlwm. 

Dyma astudiaeth achos o Ysgol y Strade:

Mae’r astudiaeth achos hon wedi’i hychwanegu at gasgliad newydd a chynyddol o ddeunyddiau ategol ar Hwb, a gynlluniwyd i helpu ysgolion i ddatblygu eu dulliau asesu a chynnydd.

Alun Jones,

Pennaeth cynorthwyol  sydd ar hyn o bryd ar secondiad fel cynghorydd proffesiynol i Lywodraeth Cymru.

Darllenwch y dudalen hon yn Saesneg

Mae hon wedi bod yn flwyddyn ysgol galed, ond hefyd yn flwyddyn o gyhoeddiadau gan Lywodraeth Cymru wrth i’r Cwricwlwm a’r newidiadau ategol fagu sail gyfreithiol a’r adnoddau yn rhoi mwy o gig ar yr asgwrn. Mae hynny’n parhau yr wythnos hon, felly dyma grynodeb byr o’r hyn sy’n cael ei gyhoeddi, a beth y mae’n ei olygu i chi.

Y Fframwaith newydd ar gyfer Gwella Ysgolion a Chanllawiau

Mae’r Fframwaith hwn yn gwahanu hunanasesu a gwella oddi wrth atebolrwydd.

Mae’n cyflwyno system hunanwerthuso gadarn lle gall ysgolion nodi cryfderau yn ogystal â meysydd i’w gwella. Cefnogir yr hunanwerthusiad hwnnw gan yr ‘Adnodd Cenedlaethol: gwerthuso a gwella’ a phartneriaid gwella. Mae’r dull newydd yn annog adolygu gan gymheiriaid, ac mae dilyniant a lles dysgwyr yn ganolog iddo.

Bydd ysgolion yn cyhoeddi crynodebau o’u canfyddiadau hunanwerthuso a’u cynlluniau gwella ar eu gwefannau ar gyfer rhieni a gofalwyr. Bydd consortia rhanbarthol ac awdurdodau lleol yn gweithio gyda phob ysgol i gytuno ar lefel y cymorth sydd ei angen arnynt, ac yn cadarnhau’r cymorth y byddant yn ei roi i Lywodraethwyr.

Dylai ysgolion eisoes fod yn cynnal proses hunanwerthuso fel rhan o’u prosesau rheolaidd i wella’r ysgol.

Atebolrwydd ac arolygiadau

Mae Categoreiddio Cenedlaethol wedi dod i ben, a bydd atebolrwydd yn cael ei gynnal drwy lywodraethu ysgolion ac arolygiadau mwy rheolaidd gan Estyn. O fis Medi ymlaen, bydd Estyn yn arolygu ysgolion o dan eu fframwaith newydd sy’n cefnogi’r Cwricwlwm newydd, gyda chynlluniau i gynyddu nifer yr arolygiadau o fis Medi 2024. 

Mae Estyn wedi gwneud newidiadau i’w ddull arolygu mewn ysgolion ac unedau cyfeirio disgyblion, gan gynnwys cyflwyno adroddiadau arolygu a fydd yn arwain at ddileu graddau crynodol. ac ychwanegu trosolwg allweddol o’r canfyddiadau sy’n canolbwyntio ar gryfderau ysgol a meysydd i’w datblygu.

Trefniadau Asesu – canllawiau diweddaraf sy’n adlewyrchu newid yn y ddeddfwriaeth

Yn unol â’r cwricwlwm newydd, mae’r ddeddfwriaeth a ddaw i rym ym mis Medi 2022 yn nodi sut y mae’n rhaid cynllunio trefniadau i asesu cynnydd ochr yn ochr â’r cwricwlwm, gyda gofynion ar ysgolion sy’n cynnwys: asesiad parhaus drwy gydol y flwyddyn ysgol i asesu cynnydd; nodi’r camau nesaf sydd ar y gweill; ac asesu’r dysgu a’r addysgu sydd eu hangen i helpu i sicrhau’r cynnydd hwnnw ar gyfer pob dysgwr.

Mae gofynion sy’n ymwneud ag asesu ar y dechrau, datblygu dealltwriaeth gyffredin o gynnydd, pontio o’r ysgol gynradd i’r ysgol uwchradd, a rhannu gwybodaeth â rhieni, i gyd wedi’u cynnwys mewn deddfwriaeth newydd.

Mae’r Canllawiau Asesu sy’n Cefnogi Cynnydd Dysgwyr a’r Crynodeb o’r Ddeddfwriaeth ar Hwb wedi’u diweddaru i adlewyrchu’r newidiadau deddfwriaethol.

Deunyddiau ategol ar gyfer y cwricwlwm, asesu a gwerthuso cynnydd dysgwyr

Mae deunyddiau ategol newydd wedi’u cyhoeddi i gefnogi’r cwricwlwm a’r trefniadau asesiadau mewn ysgolion a lleoliadau. Maent yn ychwanegu at ganllawiau’r Cwricwlwm i Gymru a chanllawiau newydd ar wella ysgolion, ac yn nodi cymorth ymarferol ar gyfer datblygu’r cwricwlwm, sicrhau ansawdd a hunanasesu.