Mae’r rhaglen MA Gradd Meistr Cenedlaethol mewn Addysg (Cymru) sy’n cael ei rhedeg gan saith o Brifysgolion yng Nghymru gan ddefnyddio arbenigedd a rennir, yn ehangu ym mis Medi gyda Llwybr Cwricwlwm.
‘Yr hyn sy’n gyffrous am y Llwybr Cwricwlwm newydd ar gyfer (MA) Gradd Meistr mewn Addysg’ – Dr Andrew James Davies
Yn ogystal ag ymchwilio i ddamcaniaeth ac ymarfer wrth gynllunio’r cwricwlwm, bydd yn edrych ar weithredu a modelau arweinyddiaeth. Bydd cyfranogwyr ar y cwrs dysgu cyfunol rhan-amser hefyd yn cael cyfleoedd i wella eu barn broffesiynol, eu hymreolaeth a’u gallu i ymateb yn arloesol i heriau.
Nid yw hynny’n digwydd yn gyflym. Mae’r cwrs, sy’n isafswm o ddwy i dair blynedd (yn ddibynnol ar ddysgu blaenorol) yn caniatáu amser i fynd o dan groen y gwahanol agweddau o ymarfer sy’n cynnwys modiwlau yn ymwneud â Chynllunio’r Cwricwlwm ac Arloesedd, Ymchwil ac Ymholi, ac Archwilio Addysgeg. Mae’r cyfuniad o ddysgu yn cynnwys amser wyneb yn wyneb ond mae ar-lein yn bennaf, gyda sesiynau cyfnos a diwrnodau cynadledda cenedlaethol.
Mae buddsoddiad sylweddol yn llwyddiant y Cwricwlwm i Gymru yn y dyfodol gan Lywodraeth Cymru, a gydweithiodd â’n prifysgolion i ddatblygu’r rhaglen (MA) Gradd Meistr Cenedlaethol mewn Addysg, yn golygu nad oes angen i nifer o ymgeiswyr dalu ffioedd. Mae hynny’n gwneud hwn yn gyfle prin y dylid manteisio arno.
Dyma eiriau i gloi gan Dr Andrew James Davies am yr hyn y mae’r llwybr Cwricwlwm yn ei gynnig:
Bu Ysgol Llanhari (3-19) yn ymgysylltu â rhieni ac amrywiaeth o randdeiliaid eraill wrth iddi ddatblygu ei chwricwlwm. Gweler eu dull gweithredu – a sut ymatebodd y rhieni – isod.
Gweler mwy o ffilmiau astudio achos defnyddiol sy’n ymdrin â datblygu’r cwricwlwm, asesu a chynnydd, pontio a mwy yn y maes astudio achos ar Hwb.
Mae Ysgol Plas Cefndy yn uned cyfeirio disgyblion yn y Rhyl, gogledd Cymru, sy’n darparu addysg heblaw yn yr ysgol (EOTAS) ar gyfer plant oedran uwchradd gydag anawsterau cymdeithasol, emosiynol ac ymddygiadol. Maen nhw hefyd yn meddu ar ddarpariaeth ar gyfer plant sydd â lefelau uchel o orbryder yng nghanolfan Milestones y Rhyl. Mae eu safle lloeren yn Rhuthun yn cynnig darpariaeth ar gyfer plant oedran cynradd.
Gweler eu ffilmiau astudiaeth achos isod sy’n dangos sut maen nhw wedi mynd ati i ddatblygu eu cwricwlwm o safbwynt arweinyddiaeth a staff ehangach.
Safbwynt yr ysgol gyfan:
Safbwynt arweinwyr:
Mae’r Canllawiau ar gyfer Addysg heblaw yn yr ysgol yn nodi’r hyn sydd ei angen yn ychwanegol at yr hyn a nodir ar gyfer pob dysgwr yng nghanllawiau fframwaith Cwricwlwm i Gymru. Maen nhw’n cyfeirio at y nodweddion allweddol canlynol:
meithrin a chryfhau iechyd a lles pob dysgwr
cydweithio systematig rhwng y dysgwr, rhieni/gofalwyr, ysgol a darparwyr AHY
mynediad i gwricwlwm cynhwysol sy’n canolbwyntio ar anghenion unigol pob dysgwr
cefnogi ailintegreiddio neu bontio dysgwyr sy’n derbyn AHY i ddarpariaeth brif ffrwd neu arbenigol a/neu eu cefnogi i symud ymlaen tuag at addysg bellach, hyfforddiant neu’r byd gwaith
Mae gwaith o weithredu’r cwricwlwm yn cael ei fonitro drwy brosiect ymchwil sy’n cael ei gynnal gan Ymchwil Arad, ac mae’r adroddiad o’r cyfnod gyntaf bellach ar gael.
Mae’r adroddiad yn gadarnhaol ar y cyfan ac yn awgrymu bod arweinwyr yn fodlon gyda’r cynnydd, ond mae’n tynnu sylw at feysydd lle mae heriau wedi codi ac angen mwy o waith.
Roedd 64 uwch arweinydd o bob cwr o Gymru a phob math o ysgol a lleoliad yn rhan o’r ymchwil, a gynhaliwyd rhwng mis Tachwedd 2022 ac Ionawr 2023. Cyn hyn roedd 16 wedi bod yn rhan o waith ymchwil ynglŷn â pharatoadau ar gyfer Cwricwlwm i Gymru.
Mae Cynllunio a Gweithredu’r Cwricwlwm yn dangos darlun cadarnhaol yn gyffredinol, ac mae arweinwyr yn hapus gyda’r chynnydd sy’n cael ei wneud wrth gynllunio a gweithredu eu cwricwlwm. Roedd rhai wedi bod yn poeni am hyn ond bellach maent yn teimlo eu bod yn gwneud cynnydd da. Roedd gwaith addysgeg a chydweithredol yn cynyddu, gydag ymarferwyr yn cymryd perchnogaeth o’r gwaith gweithredu. Soniwyd am heriau o ran capasiti ac amser staff, yn enwedig wrth gynllunio er mwyn bodloni gofynion y cwricwlwm.
Mae tegwch a chynwysoldeb i bob dysgwr hefyd yn elwa ar y’ dulliau newydd hyn, ac mae canolbwyntio mwy ar ddysgwyr wrth gynllunio’r cwricwlwm yn helpu ysgolion i adlewyrchu cymdeithas yn well ac i gefnogi eu holl ddysgwyr yn briodol.
Adroddir bod y gwaith ar Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb yn dod yn ei flaen yn dda, ac nad oes pryderon yn cael eu codi gan rieni a gofalwyr yn aml er gwaethaf y disgwyl amdanynt. Cafodd y pryderon a godwyd eu rheoli drwy gyfathrebu agored a thryloyw. Mynegodd rhai arweinwyr yr awydd am gefnogaeth fwy canolog ar gyfer cynllunio cwricwlwm Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb, gyda phryderon yn codi am gostau posibl deunyddiau allanol.
Trefniadau asesu: mae dulliau newydd yn cael eu datblygu ar gyfer asesu, gyda mwy o ffocws ar asesu ffurfiannol, dydd i ddydd. Fodd bynnag, mae llawer o arweinwyr yn teimlo bod hyn yn annelwig ac yn pryderu am y data asesu y bydd gofyn iddynt ei ddarparu at ddibenion atebolrwydd. Mae rhai yn dal i ddefnyddio offer asesu allanol ochr yn ochr â dulliau asesu newydd.
Adroddir bod cynlluniau cynnydd yn datblygu ar draws y Meysydd Dysgu a Phrofiad, sy’n dangos bod egwyddorion cynnydd yn cael eu hymgorffori yn y gwaith o gynllunio’r cwricwlwm. Cydnabuwyd bod y dulliau newydd sy’n cael eu mabwysiadu ar gyfer cynnydd dysgwyr yn gofyn am newid mewn meddylfryd ymhlith ymarferwyr, sy’n debygol o gymryd peth amser i wreiddio. Mynegwyd pryderon mewn perthynas â risg ganfyddedig o ymwahanu wrth i ysgolion a chlystyrau fabwysiadu dulliau gwahanol o gofnodi ac adrodd ar gynnydd; a’r amser sydd ei angen i ddatblygu ac adolygu dulliau o ymdrin â chynnydd. Fe wnaeth ysgolion hefyd sôn am y ffyrdd newydd yr oeddynt yn rhannu gwybodaeth am gynnydd dysgwyr gyda rhieni a gofalwyr.
Dyma enghraifft isod o ysgol yn cymryd camau arloesol i ymgysylltu â rhieni a gofalwyr i godi ymwybyddiaeth o’r cwricwlwm newydd a nodweddion trefniadau asesu:
Bydd cyfnod arall o gyfweliadau, yn ogystal â gwaith maes gyda dysgwyr, yn arwain at adroddiad dilynol yn ddiweddarach yn 2023.
Mae cwmni newydd wedi’i sefydlu gan Lywodraeth Cymru i gomisiynu adnoddau o’r ansawdd uchaf. Daeth yn weithredol ar 1 Ebrill a bydd yn cychwyn drwy gael staff yn ei le, ynghyd ag ymgynghori ag ymarferwyr, dysgwyr a rhanddeiliaid allweddol eraill, er mwyn datblygu model effeithiol ar gyfer comisiynu a sicrhau ansawdd adnoddau.
Mae Owain Gethin Davies, Pennaeth Ysgol Dyffryn Conwy, wedi’i benodi yn Gadeirydd Dros Dro. Isod, mae’n ateb cwestiynau allweddol am Adnodd ac uchelgais y prosiect.
Felly, Gethin, yn gryno, beth yw Adnodd?
Un lle i gael adnoddau ar gyfer ymarferwyr addysg yng Nghymru, adnoddau a fydd yn cefnogi’r Cwricwlwm i Gymru a’r cymwysterau newydd, ac a gaiff eu cyhoeddi ar yr un pryd yn Gymraeg a Saesneg.
Sut ddaethoch chi’n rhan o’r fenter?
Dwi’n teimlo’n angerddol am y cwricwlwm newydd, dwi eisiau i bobl ifanc ac athrawon gael yr adnoddau gorau, yn ddwyieithog, i’w helpu nhw i lwyddo. Mae hefyd yn bwysig bod yr adnoddau hynny’n hygyrch i bob dysgwr, y rhai ag anghenion ychwanegol a’u bod nhw hefyd yn ystyried gwahanol ddiwylliannau amrywiol. Dw i wedi gweithio i’r Grid Cenedlaethol ar gyfer Dysgu Cymru (GCaD Cymru) yn y gorffennol, a dw i hefyd wedi ysgrifennu nifer o adnoddau cerddoriaeth i ymarferwyr yng Nghymru – dylai adnoddau o safon uchel fod ar gael i bob ymarferydd addysg a dysgwr.
Beth fydd Adnodd yn ei wneud?
Bydd yn comisiynu ac yn sicrhau ansawdd adnoddau ar gyfer oedrannau 3 i ôl-16. Yn y dyfodol gall hyd yn oed weithio ar y cyd â gwledydd eraill er mwyn rhannu adnoddau.
Beth fydd yn ei wneud i athrawon yn benodol?
Bydd yn trafod ag ymarferwyr, yn ymgynghori â nhw, yn ymchwilio i’r dechnoleg ddiweddaraf, y technegau diweddaraf, yr arferion gorau, yr addysgeg ddiweddaraf, a dod â hynny oll ynghyd yn yr adnoddau.
Felly, ydyn ni’n gwybod pa adnoddau rydyn ni eu heisiau?
Y misoedd nesaf yw’r man cychwyn. Bydd yn broses gychwynnol o ymchwilio gyda phobl ifanc, ymarferwyr, partneriaid ac ati.
Sut mae pobl yn cysylltu ag Adnodd?
Rydyn ni’n mynd i gychwyn codi ymwybyddiaeth. Byddwn ni’n mynd i Eisteddfod yr Urdd, yn gwneud sioeau teithiol a sioeau addysg, yn gweithio trwy gonsortia, ac wrth gwrs mi fydd gennym ni ardal benodol ar Hwb, sef lle bydd yr holl adnoddau’n ymddangos yn y pen draw. Dyma ein e-bost: post@adnodd.llyw.cymru
O dan y Cwricwlwm i Gymru, mae ysgolion yn datblygu cwricwla pwrpasol, a fydd model Adnodd yn cyd-fynd â hynny?
Yn bendant, bydd. Mae wedi bod yn rhan o’n ffordd o feddwl. Bydd Adnodd yn cynhyrchu offer ac adnoddau ehangach, na fydd yn rhy benodol. Gan ddefnyddio hen enghraifft, byddai adnodd am gestyll yn dangos ffyrdd o addysgu a dysgu a fyddai’n gweithio ar gyfer unrhyw gastell neu’r rhan fwyaf o gestyll, heb gyfeirio at rai penodol, a gellid eu haddasu ar gyfer gwahanol leoliadau.
A fydd Adnodd yn cydweithio â phartneriaid?
Bydd, byddwn yn cydweithio ag ymarferwyr a phartneriaid rhanbarthol, yn ogystal â chyhoeddwyr a’r sector creadigol. Nid ymarfer caffael masnachol yn unig mohono.
Unrhyw sylw i gloi?
Dwi’n obeithiol iawn am Adnodd. Rydyn ni’n edrych tuag allan yn ogystal ag ar Gymru i ddod â’r gorau i’n hymarferwyr a’n dysgwyr. Ac mae’n gam arall tuag at sicrhau bod y Cwricwlwm i Gymru yn cael y llwyddiant y mae’n ei haeddu.
Mae modd gweld datganiad llafar am Adnodd gan Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg yma.
Wrth i’r Cwricwlwm i Gymru anelu at gael ei wireddu’n llawn, bydd y Blog hwn yn datblygu i gynnwys datblygiadau ehangach ym maes addysg yng Nghymru.
Bydd yn dal i gynnwys eitemau ar y cwricwlwm a diwygiadau ategol wrth gwrs, ond bydd hefyd yn ymwneud â materion ehangach ysgolion, Addysg Bellach ac Addysg Uwch, yr amrediad llawn.
Bydd ei deitl hefyd yn newid i ‘Blog Addysg Cymru’.
Fel sy’n arferol, os oes gennych chi syniadau neu geisiadau am eitemau a fyddai’n ddefnyddiol i chi a’ch cydymarferwyr, rhowch wybod i ni.
Roedd cynhadledd 90 munud wedi’i grynhoi’n dynn yn archwilio gweithredu’r cwricwlwm a’r dull datblygu o wella ysgolion ar 23ain Mawrth.
Cafwyd anerchiadau agoriadol gan Jeremy Miles, y Gweinidog ac Owen Evans o Estyn gyda thrafodaeth panel bywiog gan gynnwys tri phennaeth: Owain Gethin Davies o Ysgol Dyffryn Conwy, Edward Jones o Ysgol Gyfun Pencoed, a Michelle Jones MBE o Ysgol Gynradd Lansdowne; Yr Athro Graham Donaldson a’r Athro Fonesig Alison Peacock.
Unwaith y bydd ysgol wedi datblygu ei chwricwlwm, yn ôl y gyfraith rhaid iddi gyhoeddi crynodeb er mwyn i bartïon sydd â diddordeb ei weld.
Mae cyd-destun pob ysgol a lleoliad yn wahanol ac felly nid oes templedi sefydlog na rheolau pendant ynghylch sut y dylid cyflwyno’r crynodebau. O ran cynnwys, yr argymhelliad ar hyn o bryd yw eu bod yn dangos:
gwybodaeth am y ffordd y mae ymarferwyr, dysgwyr, rhieni, gofalwyr a’r gymuned ehangach wedi cael eu cynnwys wrth ddatblygu’r cwricwlwm
sut mae’r cwricwlwm yn bodloni’r elfennau gofynnol a nodir yn y fframwaith cenedlaethol, gan ddechrau gyda’r pedwar diben
gwybodaeth am sut mae’r ysgol yn ymdrin â chynnydd dysgwyr a’i threfniadau ar gyfer asesu
sut y bydd y cwricwlwm yn cael ei adolygu’n barhaus, gan gynnwys y broses ar gyfer casglu adborth a diwygio’r cwricwlwm yn barhaus.
Gan eu bod wastad yn ddyfeisgar, ac yn ymateb i gyd-destunau gwahanol, mae cydweithwyr wedi defnyddio gwahanol ffyrdd o gyflwyno cwricwla. Rydym yn diolch iddyn nhw a’r partneriaid addysg am anfon eu henghreifftiau atom, ac rydym yn falch o’u rhannu isod.
Ysgol Gymraeg Gwenllian (ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg) – yn cyfuno cyd-destun Llywodraeth Cymru â stori fideo ddifyr o’r pedwar diben a wnaed yn fyw drwy stori Gwenllian, ac yn annog adborth.
Ysgol Pen Rhos (Ysgol gynradd dwy iaith) – enghraifft gytbwys sy’n dangos sut mae’r cwricwlwm yn cael ei roi at ei gilydd, ac yn disgrifio asesu ac adolygu parhaus gyda rhanddeiliaid i sicrhau bod y cwricwlwm yn gweithio.
Ysgol Gyfun Gwyr (ysgol uwchradd cyfrwng Cymraeg) – mae’r strwythur clir yn dangos fesul adran sut mae’r cwricwlwm yn cyfuno gweledigaeth yr ysgol ar gyfer disgyblion â gofynion gorfodol, gan gynnwys asesu.
Ysgol Gynradd Gymraeg Gellionnen (ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg) Trylwyr a chlir, gydag opsiynau i glicio arnynt i edrych yn ddyfnach, gan ddangos y pedwar diben yn llawn.
Heronsbridge School – Pen-y-bont (ysgol arbennig) – cyflwyniad trylwyr i’r cwricwlwm mewn ysgol sydd â dysgwyr ag ystod eang o anghenion dysgu ychwanegol, gan gynnwys canolfan ar gyfer disgyblion ag awtistiaeth. Rhagor o fanylion ar gael y tu ôl i sleidiau hygyrch.
Ysgol Gynradd Coety – Pen-y-bont(ysgol gynradd cyfrwng Saesneg) – mae cyflwyniad clir byr yn cynnig yr opsiwn o ddogfen PDF gyda trosolwg manwl ond hygyrch o ddull yr ysgol ar draws pob agwedd o’r cwricwlwm.
Ysgol Uwchradd Gatholig Corpus Christi, Caerdydd(ysgol uwchradd cyfrwng Saesneg) – nid yw Ysgol Uwchradd Gatholig Corpus Christi yn cyflwyno’r Cwricwlwm i Gymru tan fis Medi 2023, ond maen nhw eisoes yn rhannu gwybodaeth wrth iddyn nhw gynllunio ar gyfer y flwyddyn academaidd nesaf.
Ysgol Iolo Morgannwg, Bro Morgannwg(ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg) – mae’r crynodeb clir hwn yn dangos sut mae rhanddeiliaid wedi bod yn rhan o lunio’r cwricwlwm, a sut mae dyheadau lleol wedi’u cyfuno â’r fframwaith cenedlaethol.
Ysgol Nantgwyn (English medium all-through school) – Yn glir a hawdd ei ddeall, o ymgysylltu a blaenoriaethau hyd at y cwricwlwm, mae hyn hefyd yn disgrifio cwricwlwm 3-16 lle mae rhai disgyblion yn defnyddio’r Cwricwlwm i Gymru tra bod rhai disgyblion hŷn yn parhau i fod ar y cwricwlwm blaenorol.
Ysgol Cas-gwent(ysgol uwchradd cyfrwng Saesneg) – Mae Ysgol Cas-gwent wedi dewis fideo chwe munud sy’n cynnwys athrawon a disgyblion i ddisgrifio eu cwricwlwm. Mae’n cysylltu elfennau gorfodol â chyd-destun yr ysgol ac yn dangos dysgu enghreifftiol ym Meysydd y cwricwlwm.
A chamau breision yn parhau i gael eu cymryd yn y gwaith o adolygu adnoddau’r cwricwlwm – gweler y blog blaenorol – mae deunydd newydd gwych yn cael ei ychwanegu.
Isod, mae Ysgol y Wern yn disgrifio sut maen nhw’n mynd ati i bontio i’r trefniadau newydd, ac mae Ysgol Llanhari yn disgrifio sut maen nhw’n datblygu eu cwricwlwm, gan roi safbwyntiau arweinwyr ac unigolion eraill sy’n cyfrannu at fywyd yr ysgol.
Diweddarwyd Canllawiau Cwricwlwm i Gymru. Ychwanegiadau neu ddiwygiadau i’r adrannau presennol yw’r newidiadau yn bennaf.
Bydd diweddariadau yn y dyfodol ym mis Ionawr, fel y gall ymarferwyr fod yn sicr eu bod yn hollol gyfredol drwy’r flwyddyn. Dewiswyd mis Ionawr i gyd-fynd orau â chylchoedd cynllunio’r cwricwlwm mewn ysgolion a lleoliadau.
Mae diweddariadau mis Ionawr eleni yn cynnwys:
Adran ‘Cwricwlwm i Gymru: y daith i weithredu’r cwricwlwm’ ddiwygiedig i adlewyrchu bod y cwricwlwm bellach yn cael ei weithredu
Rhoi eglurder i’r naratif ar hanes Cymru yn y Maes Dyniaethau
Cywiriadau i rai diffiniadau a hyperddolenni
Mwy o eglurder drwy fân ddiwygiadau i’r naratif – mewn ymateb i adborth
Bydd y dyddiad ‘diweddarwyd ddiwethaf’ ar waelod pob tudalen yn datgelu a oes newid wedi’i wneud.
Ochr yn ochr â hyn, mae tudalen Adnoddau a Deunyddiau AtegolHwbnewydd wedi cael ei chyhoeddi i’w gwneud yn haws canfod adnoddau sy’n benodol i’r Cwricwlwm i Gymru. Mae prosiect i adolygu’r holl adnoddau Hwb er mwyn sicrhau eu bod yn cyd-fynd â’r cwricwlwm a nodi bylchau o ran adnoddau hefyd ar y gweill fel sy’n ymddangos yn y neges blog blaenorol hwn. Gwahoddir ymarferwyr i gymryd rhan yn y gwaith adolygu adnoddau, gyda hyfforddiant, cefnogaeth ac iawndal yn cael eu darparu i ysgolion y rhai sy’n gwneud hynny. Cysylltwch â’r tîm ar: cwricwlwmigymru@llyw.cymru
