Mae’n bwysig cael modelau rôl yn yr ysgol ac mewn cymdeithas. Wrth weld rhywun sy’n ymddangosiadol debyg i ni yn cymryd camau positif ac yn llwyddo mewn bywyd, mae’n ein ysbrydoli, yn rhoi hyder i ni ac yn rhoi cysur.
Rydym yn gwybod mai felly y mae hi i ddysgwyr yn ein hysgolion. Mae’n brofiad tebyg i ymarferwyr hefyd, yn enwedig ymarferwyr o gefndir ethnig leiafrifol, nad ydynt o hyd yn cael y gefnogaeth y maent ei hangen gan athrawon, cydweithwyr, rhieni a chymheiriaid.
Felly, crëwyd y Grŵp Cyswllt Cymru Wrth-hiliol fel modd o gymorth ar y cyd â chymheiriaid, ond hefyd i ysbrydoli cydweithwyr o gefndiroedd ethnig i anelu at arweinyddiaeth, gan helpu i dyfu cynrychiolaeth arweinyddiaeth amrywiol mewn addysg yng Nghymru.
Mae’r rhaglen MA Gradd Meistr Cenedlaethol mewn Addysg (Cymru) sy’n cael ei rhedeg gan saith o Brifysgolion yng Nghymru gan ddefnyddio arbenigedd a rennir, yn ehangu ym mis Medi gyda Llwybr Cwricwlwm.
‘Yr hyn sy’n gyffrous am y Llwybr Cwricwlwm newydd ar gyfer (MA) Gradd Meistr mewn Addysg’ – Dr Andrew James Davies
Yn ogystal ag ymchwilio i ddamcaniaeth ac ymarfer wrth gynllunio’r cwricwlwm, bydd yn edrych ar weithredu a modelau arweinyddiaeth. Bydd cyfranogwyr ar y cwrs dysgu cyfunol rhan-amser hefyd yn cael cyfleoedd i wella eu barn broffesiynol, eu hymreolaeth a’u gallu i ymateb yn arloesol i heriau.
Bu Ysgol Llanhari (3-19) yn ymgysylltu â rhieni ac amrywiaeth o randdeiliaid eraill wrth iddi ddatblygu ei chwricwlwm. Gweler eu dull gweithredu – a sut ymatebodd y rhieni – isod.
Gweler mwy o ffilmiau astudio achos defnyddiol sy’n ymdrin â datblygu’r cwricwlwm, asesu a chynnydd, pontio a mwy yn y maes astudio achos ar Hwb.
Mae Ysgol Plas Cefndy yn uned cyfeirio disgyblion yn y Rhyl, gogledd Cymru, sy’n darparu addysg heblaw yn yr ysgol (EOTAS) ar gyfer plant oedran uwchradd gydag anawsterau cymdeithasol, emosiynol ac ymddygiadol. Maen nhw hefyd yn meddu ar ddarpariaeth ar gyfer plant sydd â lefelau uchel o orbryder yng nghanolfan Milestones y Rhyl. Mae eu safle lloeren yn Rhuthun yn cynnig darpariaeth ar gyfer plant oedran cynradd.
Gweler eu ffilmiau astudiaeth achos isod sy’n dangos sut maen nhw wedi mynd ati i ddatblygu eu cwricwlwm o safbwynt arweinyddiaeth a staff ehangach.
Safbwynt yr ysgol gyfan:
Safbwynt arweinwyr:
Mae’r Canllawiau ar gyfer Addysg heblaw yn yr ysgol yn nodi’r hyn sydd ei angen yn ychwanegol at yr hyn a nodir ar gyfer pob dysgwr yng nghanllawiau fframwaith Cwricwlwm i Gymru. Maen nhw’n cyfeirio at y nodweddion allweddol canlynol:
meithrin a chryfhau iechyd a lles pob dysgwr
cydweithio systematig rhwng y dysgwr, rhieni/gofalwyr, ysgol a darparwyr AHY
mynediad i gwricwlwm cynhwysol sy’n canolbwyntio ar anghenion unigol pob dysgwr
cefnogi ailintegreiddio neu bontio dysgwyr sy’n derbyn AHY i ddarpariaeth brif ffrwd neu arbenigol a/neu eu cefnogi i symud ymlaen tuag at addysg bellach, hyfforddiant neu’r byd gwaith
Mae gwaith o weithredu’r cwricwlwm yn cael ei fonitro drwy brosiect ymchwil sy’n cael ei gynnal gan Ymchwil Arad, ac mae’r adroddiad o’r cyfnod gyntaf bellach ar gael.
Mae’r adroddiad yn gadarnhaol ar y cyfan ac yn awgrymu bod arweinwyr yn fodlon gyda’r cynnydd, ond mae’n tynnu sylw at feysydd lle mae heriau wedi codi ac angen mwy o waith.
Roedd 64 uwch arweinydd o bob cwr o Gymru a phob math o ysgol a lleoliad yn rhan o’r ymchwil, a gynhaliwyd rhwng mis Tachwedd 2022 ac Ionawr 2023. Cyn hyn roedd 16 wedi bod yn rhan o waith ymchwil ynglŷn â pharatoadau ar gyfer Cwricwlwm i Gymru.
Mae Cynllunio a Gweithredu’r Cwricwlwm yn dangos darlun cadarnhaol yn gyffredinol, ac mae arweinwyr yn hapus gyda’r chynnydd sy’n cael ei wneud wrth gynllunio a gweithredu eu cwricwlwm. Roedd rhai wedi bod yn poeni am hyn ond bellach maent yn teimlo eu bod yn gwneud cynnydd da. Roedd gwaith addysgeg a chydweithredol yn cynyddu, gydag ymarferwyr yn cymryd perchnogaeth o’r gwaith gweithredu. Soniwyd am heriau o ran capasiti ac amser staff, yn enwedig wrth gynllunio er mwyn bodloni gofynion y cwricwlwm.
Mae Cynllunio a Gweithredu’r Cwricwlwm yn dangos darlun cadarnhaol yn gyffredinol, ac mae arweinwyr yn hapus gyda’r chynnydd sy’n cael ei wneud wrth gynllunio a gweithredu eu cwricwlwm. Roedd rhai wedi bod yn poeni am hyn ond bellach maent yn teimlo eu bod yn gwneud cynnydd da. Roedd gwaith addysgeg a chydweithredol yn cynyddu, gydag ymarferwyr yn cymryd perchnogaeth o’r gwaith gweithredu. Soniwyd am heriau o ran capasiti ac amser staff, yn enwedig wrth gynllunio er mwyn bodloni gofynion y cwricwlwm.
Mae cwmni newydd wedi’i sefydlu gan Lywodraeth Cymru i gomisiynu adnoddau o’r ansawdd uchaf. Daeth yn weithredol ar 1 Ebrill a bydd yn cychwyn drwy gael staff yn ei le, ynghyd ag ymgynghori ag ymarferwyr, dysgwyr a rhanddeiliaid allweddol eraill, er mwyn datblygu model effeithiol ar gyfer comisiynu a sicrhau ansawdd adnoddau.
Mae Owain Gethin Davies, Pennaeth Ysgol Dyffryn Conwy, wedi’i benodi yn Gadeirydd Dros Dro. Isod, mae’n ateb cwestiynau allweddol am Adnodd ac uchelgais y prosiect.
Felly, Gethin, yn gryno, beth yw Adnodd?
Un lle i gael adnoddau ar gyfer ymarferwyr addysg yng Nghymru, adnoddau a fydd yn cefnogi’r Cwricwlwm i Gymru a’r cymwysterau newydd, ac a gaiff eu cyhoeddi ar yr un pryd yn Gymraeg a Saesneg.
Sut ddaethoch chi’n rhan o’r fenter?
Dwi’n teimlo’n angerddol am y cwricwlwm newydd, dwi eisiau i bobl ifanc ac athrawon gael yr adnoddau gorau, yn ddwyieithog, i’w helpu nhw i lwyddo. Mae hefyd yn bwysig bod yr adnoddau hynny’n hygyrch i bob dysgwr, y rhai ag anghenion ychwanegol a’u bod nhw hefyd yn ystyried gwahanol ddiwylliannau amrywiol. Dw i wedi gweithio i’r Grid Cenedlaethol ar gyfer Dysgu Cymru (GCaD Cymru) yn y gorffennol, a dw i hefyd wedi ysgrifennu nifer o adnoddau cerddoriaeth i ymarferwyr yng Nghymru – dylai adnoddau o safon uchel fod ar gael i bob ymarferydd addysg a dysgwr.
Un lle i gael adnoddau ar gyfer ymarferwyr addysg yng Nghymru, adnoddau a fydd yn cefnogi’r Cwricwlwm i Gymru a’r cymwysterau newydd, ac a gaiff eu cyhoeddi ar yr un pryd yn Gymraeg a Saesneg.
Sut ddaethoch chi’n rhan o’r fenter?
Dwi’n teimlo’n angerddol am y cwricwlwm newydd, dwi eisiau i bobl ifanc ac athrawon gael yr adnoddau gorau, yn ddwyieithog, i’w helpu nhw i lwyddo. Mae hefyd yn bwysig bod yr adnoddau hynny’n hygyrch i bob dysgwr, y rhai ag anghenion ychwanegol a’u bod nhw hefyd yn ystyried gwahanol ddiwylliannau amrywiol. Dw i wedi gweithio i’r Grid Cenedlaethol ar gyfer Dysgu Cymru (GCaD Cymru) yn y gorffennol, a dw i hefyd wedi ysgrifennu nifer o adnoddau cerddoriaeth i ymarferwyr yng Nghymru – dylai adnoddau o safon uchel fod ar gael i bob ymarferydd addysg a dysgwr.
Wrth i’r Cwricwlwm i Gymru anelu at gael ei wireddu’n llawn, bydd y Blog hwn yn datblygu i gynnwys datblygiadau ehangach ym maes addysg yng Nghymru.
Bydd yn dal i gynnwys eitemau ar y cwricwlwm a diwygiadau ategol wrth gwrs, ond bydd hefyd yn ymwneud â materion ehangach ysgolion, Addysg Bellach ac Addysg Uwch, yr amrediad llawn.
Bydd ei deitl hefyd yn newid i ‘Blog Addysg Cymru’.
Fel sy’n arferol, os oes gennych chi syniadau neu geisiadau am eitemau a fyddai’n ddefnyddiol i chi a’ch cydymarferwyr, rhowch wybod i ni.
Roedd cynhadledd 90 munud wedi’i grynhoi’n dynn yn archwilio gweithredu’r cwricwlwm a’r dull datblygu o wella ysgolion ar 23ain Mawrth.
Cafwyd anerchiadau agoriadol gan Jeremy Miles, y Gweinidog ac Owen Evans o Estyn gyda thrafodaeth panel bywiog gan gynnwys tri phennaeth: Owain Gethin Davies o Ysgol Dyffryn Conwy, Edward Jones o Ysgol Gyfun Pencoed, a Michelle Jones MBE o Ysgol Gynradd Lansdowne; Yr Athro Graham Donaldson a’r Athro Fonesig Alison Peacock.
Unwaith y bydd ysgol wedi datblygu ei chwricwlwm, yn ôl y gyfraith rhaid iddi gyhoeddi crynodeb er mwyn i bartïon sydd â diddordeb ei weld.
Mae cyd-destun pob ysgol a lleoliad yn wahanol ac felly nid oes templedi sefydlog na rheolau pendant ynghylch sut y dylid cyflwyno’r crynodebau. O ran cynnwys, yr argymhelliad ar hyn o bryd yw eu bod yn dangos:
gwybodaeth am y ffordd y mae ymarferwyr, dysgwyr, rhieni, gofalwyr a’r gymuned ehangach wedi cael eu cynnwys wrth ddatblygu’r cwricwlwm
sut mae’r cwricwlwm yn bodloni’r elfennau gofynnol a nodir yn y fframwaith cenedlaethol, gan ddechrau gyda’r pedwar diben
gwybodaeth am sut mae’r ysgol yn ymdrin â chynnydd dysgwyr a’i threfniadau ar gyfer asesu
sut y bydd y cwricwlwm yn cael ei adolygu’n barhaus, gan gynnwys y broses ar gyfer casglu adborth a diwygio’r cwricwlwm yn barhaus.
Gan eu bod wastad yn ddyfeisgar, ac yn ymateb i gyd-destunau gwahanol, mae cydweithwyr wedi defnyddio gwahanol ffyrdd o gyflwyno cwricwla. Rydym yn diolch iddyn nhw a’r partneriaid addysg am anfon eu henghreifftiau atom, ac rydym yn falch o’u rhannu isod.
Ysgol Gymraeg Gwenllian (ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg) – yn cyfuno cyd-destun Llywodraeth Cymru â stori fideo ddifyr o’r pedwar diben a wnaed yn fyw drwy stori Gwenllian, ac yn annog adborth.
Ysgol Pen Rhos (Ysgol gynradd dwy iaith) – enghraifft gytbwys sy’n dangos sut mae’r cwricwlwm yn cael ei roi at ei gilydd, ac yn disgrifio asesu ac adolygu parhaus gyda rhanddeiliaid i sicrhau bod y cwricwlwm yn gweithio.
Ysgol Gyfun Gwyr (ysgol uwchradd cyfrwng Cymraeg) – mae’r strwythur clir yn dangos fesul adran sut mae’r cwricwlwm yn cyfuno gweledigaeth yr ysgol ar gyfer disgyblion â gofynion gorfodol, gan gynnwys asesu.
Ysgol Gynradd Gymraeg Gellionnen (ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg) Trylwyr a chlir, gydag opsiynau i glicio arnynt i edrych yn ddyfnach, gan ddangos y pedwar diben yn llawn.
Heronsbridge School – Pen-y-bont (ysgol arbennig) – cyflwyniad trylwyr i’r cwricwlwm mewn ysgol sydd â dysgwyr ag ystod eang o anghenion dysgu ychwanegol, gan gynnwys canolfan ar gyfer disgyblion ag awtistiaeth. Rhagor o fanylion ar gael y tu ôl i sleidiau hygyrch.
Ysgol Gynradd Coety – Pen-y-bont(ysgol gynradd cyfrwng Saesneg) – mae cyflwyniad clir byr yn cynnig yr opsiwn o ddogfen PDF gyda trosolwg manwl ond hygyrch o ddull yr ysgol ar draws pob agwedd o’r cwricwlwm.
Ysgol Uwchradd Gatholig Corpus Christi, Caerdydd(ysgol uwchradd cyfrwng Saesneg) – nid yw Ysgol Uwchradd Gatholig Corpus Christi yn cyflwyno’r Cwricwlwm i Gymru tan fis Medi 2023, ond maen nhw eisoes yn rhannu gwybodaeth wrth iddyn nhw gynllunio ar gyfer y flwyddyn academaidd nesaf.
Ysgol Iolo Morgannwg, Bro Morgannwg(ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg) – mae’r crynodeb clir hwn yn dangos sut mae rhanddeiliaid wedi bod yn rhan o lunio’r cwricwlwm, a sut mae dyheadau lleol wedi’u cyfuno â’r fframwaith cenedlaethol.
Ysgol Nantgwyn (English medium all-through school) – Yn glir a hawdd ei ddeall, o ymgysylltu a blaenoriaethau hyd at y cwricwlwm, mae hyn hefyd yn disgrifio cwricwlwm 3-16 lle mae rhai disgyblion yn defnyddio’r Cwricwlwm i Gymru tra bod rhai disgyblion hŷn yn parhau i fod ar y cwricwlwm blaenorol.
Ysgol Cas-gwent(ysgol uwchradd cyfrwng Saesneg) – Mae Ysgol Cas-gwent wedi dewis fideo chwe munud sy’n cynnwys athrawon a disgyblion i ddisgrifio eu cwricwlwm. Mae’n cysylltu elfennau gorfodol â chyd-destun yr ysgol ac yn dangos dysgu enghreifftiol ym Meysydd y cwricwlwm.
A chamau breision yn parhau i gael eu cymryd yn y gwaith o adolygu adnoddau’r cwricwlwm – gweler y blog blaenorol – mae deunydd newydd gwych yn cael ei ychwanegu.
Isod, mae Ysgol y Wern yn disgrifio sut maen nhw’n mynd ati i bontio i’r trefniadau newydd, ac mae Ysgol Llanhari yn disgrifio sut maen nhw’n datblygu eu cwricwlwm, gan roi safbwyntiau arweinwyr ac unigolion eraill sy’n cyfrannu at fywyd yr ysgol.
