Mae’r Cwricwlwm i Gymru, sydd bellach yn cael ei ddefnyddio ym mhob ysgol ledled Cymru, yn destun gwaith gwerthuso helaeth.
Mae dau adroddiad blynyddol cychwynnol wedi rhoi cipolwg cadarn ar sefyllfa bresennol. Ond fel y cyhoeddodd y Gweinidog Addysg, Jeremy Miles ym mis Gorffennaf, bydd gwaith gwerthuso strwythuredig yn cael ei gynnal yn y tymor hir – gan ddechrau eleni. Diben y gwaith yw ddeall sut mae’r newidiadau wedi gweithio ac i ba raddau y maent yn cael yr effaith a ddymunir ar bob dysgwr, waeth beth fo’u cefndir a’u hanghenion.
Bydd hefyd yn edrych ar bethau sydd ddim yn symud ymlaen yn ôl y disgwyl, a’r rheswm am hynny, fel bod modd darparu cefnogaeth ac arweiniad yn y mannau cywir.
Mae’r cynllun gwerthuso yn nodi ystod eang o waith ymchwil a monitro a fydd yn cael ei wneud dros y blynyddoedd nesaf. Bydd yn cynnwys siarad â channoedd o ysgolion, dysgwyr a rhieni mewn amrywiaeth o gyd-destunau.
Uchod: prosiectau tystiolaeth sy’n cyfrannuRead more
Yn 2022, gwnaeth 484 o ddysgwyr o ysgolion gwladol yng Nghymru gais i astudio ym Mhrifysgolion Rhydychen neu Gaergrawnt. Cafodd 87 ohonynt gynigion, o’i gymharu â 65 y flwyddyn flaenorol, sy’n gynnydd o 33% sy’n cyd-fynd â’r tueddiad cyffredinol o gynnydd cyson.
Mae nifer y ceisiadau i’r prifysgolion gorau a’r ysgolion prifysgol gorau yng Nghymru, y Deyrnas Unedig a thramor wedi cynyddu yn sylweddol yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Mae’r Academi Seren wedi cael cryn ddylanwad ar y llwyddiant hwnnw, ac mae’n helpu dysgwyr mwy galluog o bob rhan o Gymru, ni waeth beth fo’u cefndir, eu statws economaidd na’u sefyllfa bersonol, i gyflawni eu potensial academaidd.
Mae ‘Seren’, sydd wedi’i ariannu gan Lywodraeth Cymru, yn cydweithio â phartneriaid i ddarparu rhaglen helaeth sy’n mynd y tu hwnt i’r cwricwlwm, gan helpu dysgwyr i ehangu eu gorwelion, a datblygu angerdd am eu dewis o faes astudio heb unrhyw gost i’r dysgwr. Mae’n agored i flynyddoedd 8 i 13.
Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg, yn ymweld ag Ysgol Haf Seren
Un o’r gweithgareddau mwyaf cyffrous, sy’n gallu newid cwrs bywyd, a gynhelir gan ‘Seren’ yw’r ysgolion haf preswyl, sy’n rhoi syniad i ddysgwyr o sut beth fydd astudio mewn prifysgol a bywyd yn y brifysgol. Mae’r ysgolion hefyd yn anelu at ddatblygu sgiliau meddwl beirniadol ac academaidd dysgwyr i gefnogi eu hastudiaethau TGAU a Safon Uwch. Mae’r rhain yn cael eu cynnal ar hyn o bryd, a hoffai Seren rannu rhai enghreifftiau gwych isod:
Ysgol haf yr Ysgol Feddygaeth, Prifysgol Caerdydd
Ym mis Gorffennaf, cafodd 55 o ddysgwyr blwyddyn 12 o bob rhan o Gymru brofiad uniongyrchol o yrfa mewn meddygaeth a sut beth yw bod yn fyfyriwr meddygol, trwy gymryd rhan mewn gweithdai sgiliau dysgu a chyfathrebu yn seiliedig ar achosion, wedi eu modelu ar addysg myfyrwyr meddygol y flwyddyn gyntaf.
Uchafbwynt yr ysgol haf oedd ‘Ysbyty Gobaith’, lle sefydlodd y brifysgol wardiau i ddysgwyr eu rheoli, lle bu’n rhaid iddynt asesu a thrin ‘cleifion’ (actorion â ‘symptomau’) gyda chefnogaeth staff clinigol a myfyrwyr meddygol.
Sylw gan ddysgwr: ‘Roedd yr holl weithgareddau yn llawer mwy diddorol a chredadwy nag oeddwn i wedi dychmygu’…’ Fe wnaeth un o’r actorion gwrywaidd ddod â deigryn i’m llygad’
Yn gynharach eleni, sefydlodd Llywodraeth Cymru Adnodd, corff newydd i gydlynu a goruchwylio’r gwaith o ddarparu a chomisiynu adnoddau addysg, yn Gymraeg a Saesneg, i gefnogi’r Cwricwlwm i Gymru a’i gymwysterau. Bydd ei gylch gwaith yn cynnwys comisiynu deunyddiau newydd a sicrhau ansawdd adnoddau.
Un o werthoedd craidd Adnodd yw ei fod yn sefydliad sy’n gwrando ac yn ymateb. Felly wrth ddatblygu model comisiynu a fframwaith sicrhau ansawdd newydd, mae Adnodd eisiau mewnbwn gan ei randdeiliaid.
Rydym yn eich gwahodd i rannu eich barn ar gomisiynu a sicrhau ansawdd adnoddau addysg ar gyfer pobl ifanc 3 i 19 oed yng Nghymru yn sgil y gwaith parhaus o gyflwyno Cwricwlwm newydd i Gymru (CiG) a chymwysterau diwygiedig.
Mae’r prosiect Camau i’r Dyfodol, sy’n cynnwys Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant a Phrifysgol Glasgow, yn dod ag arbenigedd a phrofiad y sector addysg at ei gilydd i gyd-adeiladu dealltwriaeth gyffredin o gynnydd ar gyfer pob dysgwr sy’n ystyrlon, yn hylaw ac yn gynaliadwy.
Mae’r trawsnewidiad yn ein hysgolion a ddygir gan ddiwygio yn dod â heriau cynhenid a phosibiliadau cyffrous ar gyfer newid – boed hynny’n brofiadau dysgu dyfnach, mwy deniadol i ddysgwyr, dysgu mwy perthnasol wedi’i deilwra i’w hanghenion, neu ddulliau addysgu mwy creadigol ac arloesol.
Mae dilyniant dysgu yn ganolog i Gwricwlwm i Gymru. Mae’r canllawiau’n pwysleisio hyn, gan amlinellu sut y dylai dysgwyr ddatblygu i gyrraedd eu potensial llawn, gwaeth beth yw eu cefndir neu eu hanghenion. Mae Camau i’r Dyfodol yn gweithio gyda’r system i feithrin gwell dealltwriaeth o gynnydd dysgu, a sut i’w gefnogi yn ymarferol, ledled Cymru.
Mae adroddiad blynyddol sy’n nodi cynnydd a’r hyn a gyflawnwyd y Cwricwlwm i Gymru hyd yma, gyda blaenoriaethau ar gyfer y flwyddyn o fis Medi 2023, wedi cael ei gyhoeddi gan Lywodraeth Cymru.
Mae’r adroddiad eang yn ystyried agweddau allweddol ar weithredu’r cwricwlwm, ac yn cael ei gyhoeddi ochr yn ochr â chynllun i gynnal gwerthusiad trylwyr a thryloyw o’r diwygiadau cwricwlwm ac asesu dros amser a’r graddau y maent yn cael y dylanwad a ddymunir i bob dysgwr.
Mae cyflwyniad i’r adroddiad blynyddol gan Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg, yn cyflwyno’r cefndir:
‘Mae’r flwyddyn academaidd ddiwethaf wedi bod yn garreg filltir bwysig o safbwynt ein diwygiadau i’r cwricwlwm. Yn y cyfnod byr ers i’r Cwricwlwm i Gymru gael ei gyflwyno yn y mwyafrif o ysgolion a lleoliadau meithrin a ariennir nas cynhelir fis Medi diwethaf, rydym eisoes yn dechrau gweld adroddiadau ynghylch rhai o’r buddiannau rydym yn disgwyl i’r cwricwlwm newydd eu cynnig. Megis dechrau mae’r gwaith o hyd, ond mae rhai arwyddion cynnar a chalonogol.
ae’r ail adroddiad blynyddol hwn yn rhoi amlinelliad o’r cynnydd sy’n cael ei wneud yn ein system addysg, meysydd y mae angen canolbwyntio mwy arnynt, a blaenoriaethau ar gyfer cymorth ar drothwy blwyddyn academaidd 2023 i 2024; blwyddyn pan fydd pob ysgol a lleoliad yn defnyddio’r Cwricwlwm i Gymru. Mae hefyd yn cynnwys amrywiaeth eang o ddolenni a gwybodaeth ychwanegol er mwyn helpu i ddwyn rhai o’r agweddau allweddol ar ein diwygiadau ynghyd, a’r modd y maent yn ein helpu i gyflawni ein huchelgeisiau gyda’n gilydd.
Mae detholiad o astudiaethau achos ysgol ar ddatblygu’r cwricwlwm, cynnydd ac asesu, a phontio, wedi’u dod ynghyd yn y pdf defnyddiol hwn.
Yn cynnwys ysgolion cynradd ag ysgolion uwchradd, maent yn adlewyrchu amrywiaeth o ddulliau gan gynnwys gwaith clwstwr. Gellir gweld rhestr chwarae YouTube lawn yma, ac ystod eang o adnoddau yma ar Hwb.
Mae hefyd dau bodlediad newydd!
Trafod Addysgeg yn Eisteddfod yr Urdd – Rhan Un
Dyma’r cyntaf o bodlediad dwy ran a recordiwyd yn fyw yn Eisteddfod yr Urdd. Ymunwch â Daniel Davies o’r Gwasanaeth Cyflawniad Addysgol i arwain panel Trafod Addysgeg. Gwrandewch ar Manon Tinnuche (Ysgol Maes y Gwendraeth), Catherine Evans (Estyn), Gareth Owens (Ysgol Caerelen) a Meleri Jones (Ysgol Gyfun Penweddig) wrth iddynt drafod sut mae addysgeg yn esblygu o dan Gwricwlwm i Gymru.
Trafod Addysgeg yn Eisteddfod yr Urdd – Rhan Dau Dyma’r ail o bodlediad dwy ran a recordiwyd yn fyw yn Eisteddfod yr Urdd. Ymunwch â Daniel Davies o’r Gwasanaeth Cyflawniad Addysgol i arwain panel Trafod Addysgeg. Gwrandewch ar Manon Tinnuche (Ysgol Maes y Gwendraeth), Catherine Evans (Estyn), Gareth Owens (Ysgol Caerelen) a Meleri Jones (Ysgol Gyfun Penweddig) wrth iddynt drafod y Gymraeg, nodi’r un peth yr hoffent ei newid am y system addysg a sut y gall yr Urdd helpu ysgolion i weithredu Cwricwlwm i Gymru.
Sut mae’r Adnodd Cenedlaethol: Gwerthuso a Gwella yn cael ei ddefnyddio er budd Ysgol Cybi.
Cyfweliad Mark Jones, Cynghorydd Proffesiynol i Lywodraeth Cymru, gydag Owain Roberts (dde), Pennaeth Ysgol Cybi, ar sut mae’r ysgol yn defnyddio’r Adnodd Cenedlaethol: Gwerthuso a Gwella a’r gwelliannau sy’n dod yn ei sgil.
Gwnaeth Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg, ddatganiad heddiw y bydd Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda chyflogwyr, rhieni a gofalwyr, athrawon a dysgwyr i greu dull cynhwysfawr o ddatblygu gwybodaeth, sgiliau a phrofiadau ar gyfer dysgwyr 14-16 oed o dan y cwricwlwm newydd. Bydd y dull hwn yn cydnabod y cyfleoedd eang y mae ysgolion eisoes yn eu darparu i gefnogi eu dysgwyr i symud yn hyderus tuag at gyflogaeth, addysg bellach neu hyfforddiant.
Trwy ymgysylltu, bydd Llywodraeth Cymru yn datblygu canllawiau ar gyfer ymgynghori yn ddiweddarach eleni, i’w gwblhau, ac ar gael i ysgolion ar yr un pryd â’r manylebau TGAU terfynol (Medi 2024). Ystyrir esblygiad Bagloriaeth Cymru fel rhan o hyn, er mwyn galluogi pob dysgwr i ennill y sgiliau, y profiadau a’r wybodaeth i symud ymlaen ar y cam nesaf.
Ym mis Medi 2022, daeth deddfwriaeth newydd i rym ar gyfer ysgolion ynghylch darparu gwybodaeth i rieni a gofalwyr am gynnydd eu plentyn. Gweler yr adran hon ar gyfer crynodeb o’r ddeddfwriaeth neu’r ddeddfwriaeth ffurfiol yma.
Mae’n rhaid i benaethiaid nawr drefnu diweddariadau tymhorol ar gynnydd dysgwyr, gan gynnwys:
eu llesiant
gwybodaeth am gynnydd a dysgu allweddol
anghenion cynnydd allweddol, y camau nesaf i gefnogi eu cynnydd, a chyngor ar sut y gall rhieni gefnogi’r cynnydd hwnnw.
Er y gall diweddariadau cynnydd tymhorol wella ymgysylltiad a dealltwriaeth o gynnydd ac anghenion allweddol dysgwyr, mae’n bwysig o hyd bod gan rieni a gofalwyr ddarlun o gynnydd cyffredinol y dysgwr ar draws ehangder y cwricwlwm yn flynyddol. Gellir ei ddarparu ar unrhyw adeg yn ystod y flwyddyn academaidd ac mewn unrhyw fformat y mae’r pennaeth yn ei ystyried yn fwyaf priodol wrth gefnogi cynnydd dysgwyr.
Nod y newid mewn arferion adrodd yw gwella’r ddeialog rhwng ysgolion, rhieni/gofalwyr a dysgwyr. Y bwriad yw adlewyrchu cynnydd y dysgwr yn well ac amlinellu eu camau nesaf o ddysgu, gan greu darlun mwy cyfannol o sut mae’r dysgwr yn datblygu tuag at y pedwar diben. Fel gyda’r cwricwlwm, bydd dulliau ac arbenigedd wrth fwrw ymlaen â hyn yn esblygu.
Yn Ysgol Calon Cymru mae dull gweithredu wedi cael ei archwilio, fel rhan o brosiect ymholi proffesiynol a oedd yn cynnwys tua 20 o rieni. Dyfeisiwyd diagram ‘radar’ i ysgogi sgwrs rhwng yr athro a’r dysgwr ynghylch cynnydd, a defnyddiwyd y canlyniadau i lywio trafodaethau mewn nosweithiau rhieni sy’n canolbwyntio ar y disgybl.
Gwyliwch y fideo isod i weld sut y cafodd y dull ei ddatblygu, a’i ystyried, gan gynnwys yr heriau a wynebwyd a’r canlyniadau hyd yma.
Fel y cyfeirir ato uchod, bydd dulliau ac arbenigedd ar hyn yn esblygu ac rydym yn bwriadu datblygu a rhannu fideos astudiaethau achos a blogiau dilynol i adlewyrchu hyn.
Mae dwy astudiaeth achos lefel gynradd hefyd wedi’u cynhyrchu o’r blaen a gellir eu gweld yma:
Mae’n bwysig cael modelau rôl yn yr ysgol ac mewn cymdeithas. Wrth weld rhywun sy’n ymddangosiadol debyg i ni yn cymryd camau positif ac yn llwyddo mewn bywyd, mae’n ein ysbrydoli, yn rhoi hyder i ni ac yn rhoi cysur.
Rydym yn gwybod mai felly y mae hi i ddysgwyr yn ein hysgolion. Mae’n brofiad tebyg i ymarferwyr hefyd, yn enwedig ymarferwyr o gefndir ethnig leiafrifol, nad ydynt o hyd yn cael y gefnogaeth y maent ei hangen gan athrawon, cydweithwyr, rhieni a chymheiriaid.
Felly, crëwyd y Grŵp Cyswllt Cymru Wrth-hiliol fel modd o gymorth ar y cyd â chymheiriaid, ond hefyd i ysbrydoli cydweithwyr o gefndiroedd ethnig i anelu at arweinyddiaeth, gan helpu i dyfu cynrychiolaeth arweinyddiaeth amrywiol mewn addysg yng Nghymru.
Mae’r rhaglen MA Gradd Meistr Cenedlaethol mewn Addysg (Cymru) sy’n cael ei rhedeg gan saith o Brifysgolion yng Nghymru gan ddefnyddio arbenigedd a rennir, yn ehangu ym mis Medi gyda Llwybr Cwricwlwm.
‘Yr hyn sy’n gyffrous am y Llwybr Cwricwlwm newydd ar gyfer (MA) Gradd Meistr mewn Addysg’ – Dr Andrew James Davies
Yn ogystal ag ymchwilio i ddamcaniaeth ac ymarfer wrth gynllunio’r cwricwlwm, bydd yn edrych ar weithredu a modelau arweinyddiaeth. Bydd cyfranogwyr ar y cwrs dysgu cyfunol rhan-amser hefyd yn cael cyfleoedd i wella eu barn broffesiynol, eu hymreolaeth a’u gallu i ymateb yn arloesol i heriau.
