Darllenwch y dudalen hon yn Saesneg
Mae Oliver Stacey, Uwch Reolwr Cymwysterau gyda Cymwysterau Cymru, wedi bod wrth wraidd y gwaith o ddiwygio cymwysterau ar gyfer pobl ifanc 14 i 16 oed yng Nghymru. Mae’n myfyrio ar y dull cydweithredol a arweiniodd at ddatblygu’r cymwysterau newydd hyn, a’r camau nesaf ar y daith.
Bu newidiadau sylfaenol mewn addysg yng Nghymru yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Mae’r Cwricwlwm i Gymru wedi arwain at newid mawr yn yr hyn y mae plant yn ei ddysgu a sut y cânt eu haddysgu. Felly, i gefnogi’r Cwricwlwm, rydym yn datblygu amrywiaeth o gymwysterau newydd a chyffrous, wedi’u cynllunio i sicrhau y bydd ein pobl ifanc yn gadael addysg yn gymwys ar gyfer y dyfodol.
Gwyddom fod cymwysterau TGAU a chymwysterau eraill ar gyfer disgyblion 14 i 16 oed yn cael cryn ddylanwad ar y ffordd y mae dysgwyr ym Mlynyddoedd 10 ac 11 yn cael profiad o’r Cwricwlwm. Felly, rydym wedi datblygu cymwysterau newydd a rhai wedi’u diweddaru i gefnogi’r dysgu hwnnw, gan ddechrau gyda chymwysterau TGAU Gwneud-i-Gymru.
Mae’n hanfodol bod y cymwysterau hyn yn adlewyrchu chwe maes dysgu a phrofiad (MDPh) y Cwricwlwm, yn ogystal â chefnogi dysgwyr i wireddu ei bedwar diben. Rydym wedi ymchwilio’n ddwfn i’r cynnig TGAU, yn ogystal â chymwysterau eraill sydd ar gael, gan gadw’r ystyriaethau hyn yn ganolog i’n gwaith diwygio yn y maes cymwysterau 14 -16.
Rydym wedi rheoli’r broses o ddiwygio cymwysterau TGAU a’r cynnig ehangach o gymwysterau sydd ar gael i bobl ifanc 14 i 16 oed ar wahân, fel rhaglenni gwaith penodol, er mwyn rhoi’r ffocws sydd ei angen ar y ddau faes. Rydym yn edrych ymlaen at rannu’r canfyddiadau a’r penderfyniadau yn gynnar yn 2024.
Yn y cyfamser, rydym wedi ennill tir yn ein cenhadaeth i ddiwygio cymwysterau TGAU. Yn gynharach eleni, gwnaethom gyhoeddi meini prawf cymeradwyo ar gyfer cyfres o gymwysterau TGAU Gwneud-i-Gymru i gefnogi’r Cwricwlwm. Y meini prawf cymeradwyo hyn yw’r gofynion cynllunio y bydd angen i’r corff dyfarnu, CBAC, eu bodloni drwy ddatblygu manylebau manwl ar gyfer y cymwysterau newydd.
Roedd llawer o ffactorau i’w hystyried wrth ddatblygu meini prawf cymeradwyo ar gyfer y cymwysterau newydd hyn, a phwy well i’w cynnwys yn y broses na’r bobl a fydd yn cyflwyno’r cymwysterau mewn ysgolion? A dweud y gwir, roedd cydweithio â rhanddeiliaid yn rhan allweddol o’r gwaith hwn, a byddem wedi bod yn colli darn hanfodol pe na baem wedi cynnwys amrywiaeth o bobl â gwahanol brofiadau a safbwyntiau drwy gydol y broses.
Achos ar gyfer cyd-greu
Pa gyfeiriad bynnag y gwnaethom ddewis cymryd y cymwysterau TGAU Gwneud-i-Gymru newydd, roeddem yn gwybod bod yn rhaid iddo gael ei lywio gan yr hyn yr oedd dysgwyr, athrawon, cyflogwyr a rhanddeiliaid addysg eraill yn ei ddweud wrthym.
Gwnaethom nodi bod angen i’r cymwysterau TGAU newydd fod yn ddilys, yn gydnabyddedig, yn gludadwy ac yn ddibynadwy ar lefel genedlaethol, gyda chanlyniadau y gellir eu cymharu rhwng canolfannau a thros amser. Ond y tu hwnt i hynny, mae angen iddynt hefyd fod yn berthnasol ac yn ddeniadol i ddysgwyr, ac yn hydrin i ysgolion eu cyflwyno.
Er mwyn sicrhau bod y cymwysterau newydd hyn yn cyflawni’r hyn sydd ei angen ar ddysgwyr a’r gymdeithas ehangach, roeddem am ymgysylltu â chymaint o bobl â phosibl trwy gydol y daith ddiwygio. Dechreuom broses gyd-greu helaeth gydag athrawon, y sectorau addysg bellach ac addysg uwch, cyflogwyr, dysgwyr, undebau, Llywodraeth Cymru, Estyn, a chonsortia rhanbarthol. Drwy ddefnyddio dull cyd-greu, roedd adborth uniongyrchol yn elfen hanfodol o’r broses o ddatblygu’r cymwysterau newydd hyn.
Roedd y cyd-greu yn eang ac yn bellgyrhaeddol, gan gynnwys cydweithredu, ymrwymiad a chyfranogiad gweithredol gydag ystod amrywiol o randdeiliaid. Buom yn gweithio gyda grwpiau pwnc-benodol, grwpiau MDPh, a grwpiau rhanddeiliaid, gan gynnwys cynghorwyr academaidd, ysgolion a cholegau, undebau, addysg uwch, dysgwyr, Llywodraeth Cymru a CBAC. Rhoddodd y gymysgedd eang hon gyfoeth o wybodaeth, dealltwriaeth, profiad a barn i ni, sydd wedi ein helpu wrth i ni ddatblygu’r meini prawf cymeradwyo ar gyfer y cymwysterau TGAU newydd.
Roedd y broses cyd-greu yn cynnwys adolygu’r cymwysterau TGAU presennol, ystyried pwrpas a nodau’r cymwysterau newydd, ac archwilio cynnwys, asesu, effeithiau a rheoli newid. Er mwyn sicrhau bod y Cwricwlwm yn parhau i fod yn ganolog i’r broses o ddatblygu’r gofynion ar gyfer pob pwnc TGAU, rydym wedi:
- cynnal adolygiad manwl o’r datganiadau o’r hyn sy’n bwysig perthnasol a’r disgrifiadau dysgu ar y camau cynnydd priodol ar gyfer pob pwnc, er mwyn gwreiddio’r syniadau a’r cysyniadau allweddol sydd angen ymddangos yn y cynnwys
- ystyried yn ofalus y sgiliau cyfannol, y themâu trawsbynciol a’r egwyddorion cynnydd o fewn canllawiau’r cwricwlwm er mwyn nodi cyfleoedd i ymgorffori’r cydrannau hyn yn y gofynion cynllunio
- gwerthuso’r gwahanol ddulliau a ffyrdd o asesu y gellid eu defnyddio i asesu’r cynnwys a nodwyd ym mhob pwnc, gyda’r nod o gael dulliau asesu amrywiol lle bo hynny’n briodol
Canlyniadau cyd-greu
Gwnaethom fabwysiadu’r model cyd-greu ar gyfer mwy o welededd a thryloywder yn y broses o ddatblygu’r meini prawf cymeradwyo, ac i hybu mwy o hyder yn y cynnyrch terfynol. Roedd yn cynnig mwy o botensial i ni ar gyfer arloesi a chreadigrwydd diolch i gynnwys lleisiau rhanddeiliaid, tra ar yr un pryd yn cynnig cyfleoedd dysgu a datblygu proffesiynol gwerthfawr i’r rhai oedd yn cymryd rhan.
Ar y cyfan, roedd y broses yn ein galluogi i ddarparu cynnyrch terfynol o ansawdd uchel, a gafodd ei fireinio ymhellach yn dilyn ymgynghoriad cyhoeddus helaeth. Arweiniodd y broses at gyhoeddi’r gofynion dylunio, a elwir hefyd yn feini prawf cymeradwyo, ar gyfer cymwysterau TGAU Gwneud-i-Gymru newydd ym mis Mehefin 2023.
Diolch i fewnbwn amhrisiadwy ein rhanddeiliaid yn ystod y cyd-greu, mae’r meini prawf cymeradwyo hyn yn cynrychioli datblygiad yn y gofynion dylunio ar gyfer TGAU, fel eu bod yn adlewyrchu’r Cwricwlwm yn well. Mae enghreifftiau o sut mae’r gofynion wedi datblygu yn cynnwys mwy o asesu digidol, cymysgedd ehangach o ddulliau asesu, cyfran uwch o asesiadau di- arholiad mewn rhai meysydd pwnc, asesiadau mwy unedol, mwy o gyfleoedd dilys i ymgorffori themâu trawsbynciol fel amrywiaeth a chynaliadwyedd yn y dysgu, a mwy o ffocws penodol ar brofiadau dysgu ochr yn ochr â chynnwys. Mae hyn i gyd yn adlewyrchu’r hyn a ddywedodd dysgwyr, athrawon, canolfannau a rhanddeiliaid wrthym drwy gydol y daith ddiwygio.
Roedd yn gyfle i’r cyfranogwyr lunio a dylanwadu ar waith dylunio cymwysterau TGAU’r dyfodol a chael cipolwg cynnar ar y cymwysterau newydd. Dywedodd rhanddeiliaid ei fod yn caniatáu iddynt fod yn onest a rhannu eu barn mewn man lle gwrandawyd arnynt, a lle ystyriwyd eu barn o ddifrif. Dywedodd llawer o’r athrawon dan sylw eu bod yn teimlo bod eu barn yn cael ei gwerthfawrogi trwy gydol y broses dryloyw ac agored. Roedd llawer hefyd yn teimlo bod natur gydweithredol y gweithgorau wedi gwella eu dealltwriaeth o’r broses datblygu cymwysterau, gan gefnogi eu rolau o fewn amgylchedd datblygiad proffesiynol.
Roedd yn wych gweld bod y profiad o gydweithio drwy gyd-greu yr un mor fuddiol i’n rhanddeiliaid ag yr oedd i ni.
Y Camau Nesaf
Ers cyhoeddi’r meini prawf cymeradwyo ym mis Mehefin 2023, rydym wedi parhau i weithio’n agos gyda CBAC a Llywodraeth Cymru i gynnal momentwm gyda’r gwaith diwygio Cymwys ar gyfer y Dyfodol. Mae llawer o waith pwysig wedi parhau y tu ôl i’r llenni.
Mae datblygiad y cymwysterau TGAU newydd bellach wedi dechrau ar gyfnod newydd, gyda CBAC yn chwarae rhan ganolog wrth iddynt weithio ar droi gofynion ein meini prawf cymeradwyo yn gymwysterau. Er gwaethaf y newid hwn mewn pwyslais, rydym yn dal i gymryd rhan yn y gwaith, ac rydym yn falch y bydd CBAC yn parhau â’r dull cyd-greu yr ydym wedi’i ddefnyddio drwy gydol taith ddiwygio Cymwys ar gyfer y Dyfodol.
Mae CBAC bellach yn y broses o ddatblygu’r manylebau manwl a’r asesiadau enghreifftiol ar gyfer y cymwysterau TGAU newydd y bydd Cymwysterau Cymru yn eu cymeradwyo. Yn y rhan fwyaf o bynciau, bydd y manylebau’n cael eu cyhoeddi ym mis Medi 2024, cyn i’r addysgu ddechrau yn 2025. Mewn nifer fach o bynciau, bydd CBAC yn cyhoeddi manylebau ym mis Medi 2025 gyda’r addysgu’n dechrau ym mis Medi 2026 yn lle hynny.
Byddwn nawr yn gweithio gyda CBAC a Llywodraeth Cymru i sicrhau bod y pecyn cymorth cywir ar waith i helpu ysgolion wrth iddynt gynllunio a pharatoi ar gyfer cyflwyno’r cymwysterau newydd hyn. Byddwn hefyd yn gweithio gyda’r sector ôl-16 i archwilio sut y gall strwythurau unedol y cymwysterau TGAU newydd mewn mathemateg a Saesneg fod o fudd i ddysgwyr sydd angen ailsefyll y cymwysterau hyn.
Fel corff rheoleiddio Cymru, rydym yn gweithio’n agos gyda CBAC ar y manylion technegol o ran sut mae safonau yn y set newydd o gymwysterau TGAU yn cael eu gosod a’u cynnal dros amser. Rydym yn cynllunio ein dull o fonitro a gwerthuso’r cymwysterau TGAU newydd pan fyddant ar waith, er mwyn olrhain a ydynt yn cyflawni’r buddion a fwriadwyd.
O ran ein camau nesaf yn Cymwysterau Cymru, rydym yn cydnabod bod TGAU yn elfen hanfodol o’r cynnig llawn o gymwysterau sydd ar gael i ddysgwyr 14-16 yng Nghymru. Rydym hefyd yn gwybod bod y cymwysterau hyn yn bwysig ar gyfer symud ymlaen i amrywiaeth o gymwysterau ôl-16 gan gynnwys Safon Uwch. Felly, rydym bellach yn dechrau cynllunio ein dull o ystyried goblygiadau ein diwygiadau TGAU ar Safon Uwch, a byddwn yn cyhoeddi rhagor o fanylion am hyn yn 2024.
